Sokół Nadgoplański

Komitet organizacyjny dzięki, któremu udało się reaktywować "Sokoła Nadgoplańskiego" w 1993 roku

Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół Nadgoplański" w Kruszwicy założono 16 kwietnia 1893 roku. W skład pierwszego zarządu weszli prezes Jan Kozłowski, jego zastępca Walenty Bartwich, sekretarz Kazimierz Karbel, skarbnik Bolesław Dankowski, bibliotekarz Roman Stępowski i naczelnik Franciszek Drozdowski.

Gniazdo współtworzyli również Józef Gregorowicz, Władysław Heinricht, Józef Jańczak, Albin Knoll, Tomasz Rojewski, Stanisław Weinert, Walenty Grześkowiak oraz Jan Białecki. 

Pierwszą zasadniczą działalnością Sokoła Nadgoplańskiego było urządzanie majówek i zabaw dla dzieci. W późniejszym okresie organizowano przedstawienia amatorskie, letnie i zimowe pokazy gimnastyczne, zloty, wycieczki i lekcje śpiewu. Organizacja zrzeszała wówczas 30 członków.

Sokół Nadgoplański miał również swój udział w wyzwoleniu Kruszwicy w 1918 roku. Na czele z Franciszkiem Nowickim utorzono bowiem na bazie sokolego gniazda oddział powstańczy. Walczył on nie tylko o Kruszwicę, ale także o Inowrocław. Później w okresie międzywojennym organizacja prowadziła również działalność kulturalną i oświatową.

W 1923 roku w kościele poklasztornym poświęcono sztandar Sokoła, w 6 lat później założono żeński oddział liczący 20 pań pod przewodnictwem Wandy Wiśniewskiej. Honorowe członkostwo w Soole Nadgoplańskim posiadali Tomasz Rojewski, Albin Knoll, Walenty Grześkowiak, Tadeusz Karłowski, Bolesław Dankowski, Piotrowski, Wojtaszek, Jańczak i Andryszak.W 1929 roku na walnym zebraniu wybrano nowy zarząd. Nowym prezesem został wybrany Hilary Fedkowicz, który pełniłą ową funkcję do 1934 roku. Za jego kadencji zarząd obrał sobie przewodnie hasło "Polsko dla Ciebie nasz trud i poświęcenie".

W 1930 roku gniazdo liczyło już ponad 90 członków.

Prezesami Sokoła Nadgoplańskiego byli: Jan Kozłowski, Stanisław Bednarski, dr. Michał Laskowski, Walerian Raszewski, Roman Majewski, Tadeusz Karłowski, Hilary Fedkowicz, Tadeusz Gościniak i Alfon Bożejewicz.

W styczniu 1939 roku wybrano następujący skład zarządu: prezes- Alfons Bożejewicz, wiceprezes-Hilary Fedkowicz, sekretarz Adam Grześkowiak, skarbnik-Tadeusz Gościniak. Ostatni publiczny występ organizacji miał miejsce 2 lipca 1939 roku. W dniu tym wymaszerowano z miasta przy dźwiękach orkiestry na Letnisko nad Gopło. Tam też odbył się koncert, popisy gimnastyczne i występy artystyczne, a na zakończenie zabawa taneczna na grzybku,Czas wojny, a także socjalizmu realnego przerwał i uniemożliwił funkcjowanie organizacji.

Reaktywacji Sokoła Nadgoplańskiego podjęto się dopiero w 1993 roku 30 lipca, dokładnie w 54 lata od likwidacji i 100 lat od daty powstania w Kruszwicy. W skład zarządu weszło 7 członków: Henryk Łada, Witold Kowalewski, Dariusz Witczak, Ryszard Zalewski, Stanisław Kawczyński, Henryk Zajączkowski oraz Jerzy Stanny z Chełmc. 

Ta liczba szybko się powiększyła. W grudniu tego samego roku do organizacji dołączyli: Grzybowski Leon, Bogucki Andrzej, Śmiłowski Władysław, Somiński Kazimierz, Grześkowiak Adam, Pietrzak Lidia, Borzyszkowska Elżbieta, Mikołajczak Jadwiga, Kędziora Kajetan, Szymański Wiesław, Kaczmarek Andrzej, Pronobis Bogumił, Sobecki Lech, Gawrysiak Tadeusz, Henryk Kopeć, Henryk Zajączkowski, Witold Kowalewski, Mirosława Micek, Kawczyński Stanisław oraz Paczkowski Krzysztof i Witczak Dariusz (później prezes stowarzyszenia).

Stowarzyszenie istnieje do dziś i nadal funkcjonuje na terenie naszej gminy organizując konkursy oraz rozgrywki sportowe. Prezesem "Sokoła Nadgoplańskiego" jest obecnie Krzysztof Paczkowski.

WARTO WIEDZIEĆ:

"Sokół" powstał w czasie zaborów po upadku Powstania Styczniowego w 1863 roku, a więc w okresie zaborów. Miał za zadanie łączenie wszystkich Polaków bez względu na różnice społeczne, zawodowe oraz wykształcenia, wieku i przynaleźności.  Pierwsze gniazdo Sokoła powstało 7 lutego w 1867 roku, a w skład pierwszego zarządu weszli dr. Józef Millert, dr. Wenany Piasecki i Jan Dobrzański.

Szczególną datą w dziejach organizacji był rok 1892. Wtedy to bowiem w Złocie w Lwowie powłano do życia "Związek Polskich Towarzystw Gimnastycznych" "Sokół" w Austrii z siedzibą zarządu w Lwowie.

10 grudnia 1884 roku kolejne gniazdo Sokoła założono w Inowrocławiu. Dało to początek Sokolstwa w zaborze pruskim, a następnie wśród skupisk polskich w Niemczech, Ameryce Francji oraz Belgii.

Członkowie Sokoła brali udział w Postaniu Wielkopolskim, Powstaniach Śląskich, stanowili również kadrę Armii Hallera oraz uczestniczyli w obronie Lwowa w 1918 roku i Bitwie Warszawskiej w 1920 roku.

 Info oraz foto: Stowarzyszenie Sokół Nadgoplański w Kruszwicy, opracował: Przemysław Bohonos