Cukrownia jest jednym z najstarszych zakładów w Kruszwicy, powstała w 1880 roku i od samego początku stał się ważnym ośrodkiem gospodarczym zatrudniającym dużą ilość robotników, co w okresie zaborów przyczyniło się do kształtowania świadomości narodowej wśród załogi a także poczucia klasowego. Na początku była to spółka akcyjna. W 1975 roku po Nacjonalizacji Przemysłu Cukrownia weszła w skład Zjednoczenia Cukrowni Pomorskich z siedzibą w Toruniu. Po reorganizacji przemysłu cukrowniczego w 1975 roku weszła w skład Przedsiębiorstwa Państwowego „Cukrownie Bydgoskie” z siedzibą w Inowrocławiu. Uzyskane w 1990 roku osobowości prawnej umożliwiło funkcjonowanie cukrowni jako samodzielnego przedsiębiorstwa. Pod koniec 1994 roku zakład przeżywał znaczne trudności finansowe, które dzięki postawie załogi oraz wprowadzeniu przez zarząd niezwykle rygorystycznego planu naprawczego, udało się przezwyciężyć do końca 1995 roku. W 1995 roku cukrownia została przekształcona w jednoosobową Spółkę Skarbu Państwa, a w roku następnym weszła w skład Poznańsko-Pomorskiej Spółki Cukrowej w Poznaniu, która przejęła 51 % akcji. Kolejnym krokiem przekształceń było powstanie Krajowej Spółki Cukrowej, do której Cukrownia „Kruszwica” należy, a przypada to na rok 2002.
W grudniu 1880 roku
powstało Towarzystwo Akcyjne Cukrownia „Kruszwica”, którego
założycielem byli właściciele majątków ziemskich, gospodarstw
chłopskich oraz kupcy oraz przemysłowcy z okolic Inowrocławia i
Kruszwicy. Jeszcze w tym samym roku rozpoczęto budowę fabryki, przy
współpracy fabryki w Sudenburgu, który cukrownię wybudował i
który zlokalizował obiekty budowli w miejscu północno-wschodnim od
centrum miasteczka Kruszwica, w miejscu gdzie stwierdzono najlepsze
warunki nowoczesnego budownictwa terenowego.
Rok później czyli 19
grudnia 1881-82 rozpoczęła się pierwsza kampania cukrownicza, a
zakończyła się 11 lutego 1882 roku. Przerabiając w tym okresie
15.709 ton buraków cukrowych o polaryzacji 10,11% i przerobie
dobowym 3.378 q. Zakład systematycznie się rozwijał, zwiększając
swoje zdolności produkcyjne. Zmianie uległ również układ
produkcyjny.
Kruszwica należąca pod
względem etnograficznym i administracyjnym do Wielkopolski w zaborze
pruskim, wchodzi w skład 23 cukrowni na tej ziemi. Jak już wiadomo
jej data powstania to rok 1880/1881. Plan sytuacyjny był dogodny
obejmował bowiem posesje, oraz możliwości rozbudowy od głównej
ulicy zwanej w roku 1880/81 ul. Główną, a z chwilą powstania
państwowej linii kolejowej ul. Kolejową. Cukrownia w pierwszych
latach swojego istnienia nie posiadała odpowiednich arterii
transportowych i stąd też wysokie koszty zwożenia buraków, węgla.
Zostały budowane w pośpiechu kolejki wąskotorowe. W roku 1905
długość linii wąskotorowej wynosiła 120 km. Na różnych
odcinkach wybudowano drogi i trakty, a przy jeziorze Gopło zbudowano
przystań. Dużym udogodnieniem było zbudowanie w roku 1889 kolei
państwowej na odcinku Inowrocław-Kruszwica, był to transport
towarowo-osobowy, oraz bardzo znacząca budowa mostu żelaznego
przez jezioro Gopło. Ulepszono drogi polne wiodące z Kruszwicy w
kierunku Inowrocławia i Chełmc, kładąc nawierzchnie bruku.
Przedmiotem działalności
przetwórczej cukrowni był i jest burak cukrowy. Cukrownia Kruszwica
zakłada plantacje dwóch typów, a mianowicie buraka cukrowego i
buraka półcukrowego. Z biegiem lat plantacja buraka półcukrowego zanika
ze względu na warunki glebowe i niewystarczającą ilość
zawartości cukru.
Środowisko geograficzne
wokół j. Gopła jest częścią składową pradoliny
Toruńsko-Eberswaldzkiej, na której istnieją denne płaskie stoki.
Występują także typy moreny dennej falistej osiągającej wysokość
80-90 m npm. Również na południowym krańcu Gopła i po jego
bokach występują sandry (starsze i młodsze) zbudowane głównie z
piasków ziarnistych. Różnorodne ukształtowanie pradoliny łańcucha
Jezior Goplańskich jest bardzo urozmaicone. Rejon nadgoplański
tworzy własny typowy mikroklimat sprzyjający wegetacji roślinnej,
korzystnie wpływający na rozwój buraka pastewnego i cukrowego.
Stosunki hydrograficzne mają niemały wpływ na nawodnienie ziemi
zlewni jeziora Gopła (dorzecze Noteci, Warty i Odry) i na jakość
wegetacji roślinnej.
Według oceny
gleboznawców na obszarze ziemi jeziora Gopła można ująć gleby w
kilku kompleksach a mianowicie:
1- gleby brunatne wytworzone z glin
zwałowych i naiłowych – lekkie i średnie;
2- gleby bielicowe
wytworzone z glin zwałowych oraz z piasków naglinowych i naiłowych;
3- gleby bielicowe wytworzone z piasków słabo gliniastych;
4- gleby
bielicowe wytworzone z piasków gliniastych;
5- gleby bielicowe
wytworzone z gliny zwałowej oraz piasków naglinowych i naiłowych;
6- ziemie czarne wytworzone z piasków;
7- ziemie czarne wytworzone z
glin i iłów różnego pochodzenia;
8- gleby bagienne torfowe
wytworzone z torfów torfowisk niskich – dolinowych;
9- gleby
bagienne torfowe wytworzone z torfów torfowisk niskich –
niedolinowych;
10- gleby bagienne murszowe.
Poza wymienionymi typami
gleb, Kujawy posiadają jeszcze wysoce urodzajne gleby zwane
czarnoziemy Kujawskie. Gleby te są bardzo zasobne w składniki
pokarmowe dla roślin.
Drogą długoletniej
selekcji hodowlanej uzyskano następujące grupy : burak pastewny,
burak żółty, burak czerwony i burak cukrowy. Nazwa cukier wywodzi
się z języka arabskiego i włoskiego, tworzy grupę słodko
smakujących węglowodanów, które znajdują się w roślinach i
zwierzętach. Cukier można również tworzyć sztucznie z krochmalu
i różnych komórek. Gatunki cukru: cukier trzcinowy, cukier
buraczany, cukier owocowy, cukier gronowy, cukier mleczny i cukier z
mąki ziemniaczanej. Największe jednak znaczenie i wartości
posiadają dwa gatunki cukru: trzcinowy i buraczany, które
występują w trzcinie i burakach cukrowych. Oba gatunki pod względem
chemicznym tworzą ten sam składnik. Lecz jeśli przedstawimy
produkcje obu gatunków cukru w liczbach to należy stwierdzić, że
cukier trzcinowy w wyścigu produkcyjnym poważnie wyprzedza
(ilościowo) cukier buraczany.
W 1938 r. Powierzchnia
uprawy buraków cukrowych w Europie z wyłączeniem terenów
należących do ZSRR wynosiła 1.837.000 ha, w ZSRR 1.180.000 ha, w
USA 376.000 ha. Od tego roku liczby te ulegają wzrostu, gdyż
wzrasta powierzchnia plantacji buraków. Przed II wojną światową
na terenach objętych obecnymi granicami Polski obszar pod uprawę
buraka cukrowego wynosił przeciętnie 225 tys. ha. W 1949 r. wzrósł
do ok. 250 tys. ha. W roku 1955 r. liczba wzrosła do 391 tys. ha. W
1960 r. wyniosła 400,9 tys. ha. W 1962 r. 430 tys. ha. Konsumpcja cukru w
przeliczeniu na jednego mieszkańca wynosiła w Polsce:
1939 –
12,3 kg
1949 – 19 kg
1955 – 24 kg
1960 – 27,9 kg
1961 – 30,6
kg
W latach 1880-1914 obok
czynników naturalnych, korzystnych w rozwoju rolnictwa osiągnięto
wskaźniki wynikowe zbliżone do najwyższych wskaźników ówczesnego
poziomu rolnictwa Europy zachodniej. W rezultacie takiego stanu
rzeczy, rolnictwo ziem polskich stanowiło czołowe miejsce, a w
przemyśle rolnym gałąź przemysłu cukrowniczego zajmowała
niebagatelną pozycję. Było w zasadzie kilka przyczyn natury
technologicznej wpływających korzystnie na ten stan rzeczy:
a-
rozwój dróg bitych
b- budownictwo kanałów wodnych
c- rozwój
komunikacji wodnej
d- rozwój i rozbudowa sieci kolei szeroko i
wąskotorowych dzięki czemu został rozwiązany istotny problem
transportu surowca
W 1894 nastąpiła
pierwsza przebudowa Cukrowni i zwiększenia mocy przerobowej do
15.000 q na dobę. Zasługuje na to fakt zainstalowania specjalnego
działu do ocukrzania melasu, a pracującego od 1902.
W 1929
przeprowadzono drugą z kolei przebudowę fabryki – wybudowano
kotłownię, turbinownię / eliminując maszyny parowe / suszarnię
wysłodków, stację pomp wodnych, magazyn wysłodków suszonych,
zelektfikowano cukrownię i przegrupowano poszczególne działy
podnosząc przerób dobowy do 20.000 q. Areał plantacyjny Cukrowni
wahał się w dość szerokich granicach – i tak w roku 1881
wynosił 800ha, a w okresie przed I wojną światową do 6.500 ha. Poczynając od roku 1931 areał plantacyjny utrzymywał się w
granicach od 2.700. Największy jaki osiągnięto to 7.610 ha w roku
1954. Od początku istnienia Cukrowni wydajność z ha wynosiła od
200 q do ponad 300 q/ha, najniższy osiągnięty plon w historii
Cukrowni wynosił 150 q/ha w roku 1945.
W roku 1881 do 1907
następował wzrost polaryzacji od 10,11 do 18 %. W latach
późniejszych polaryzacja wahała się w granicach 17-20 %.
Najwyższa polaryzacja przypada na okres powojenny i wynosiła w 1953
r 20,34 %. Natomiast od roku 1956 jest obserwowany spadek zawartości
cukru w buraku. Zasługuje na uwagę czas trwania kampanii. Od 1910
roku zaczynano kampanię już we wrześniu (nawet w pierwszej
połowie) a kończono w styczniu a nawet w lutym. Na okres ten
przypada najdłuższa kampania trwająca 154 dni od 2 września do 2
lutego w latach 1895-96.
W latach następnych daje
się zauważyć skrócenie czasu kampanii, a w latach 1931 – 1939, czas ten wynosił tylko 30-40 dni. W latach 1895 – 1913 przerabiano
średnio powyżej 1,5mln q. Na ten właśnie okres przypada
największa ilość przerobionych buraków. Częścią składową
Cukrowni „Kruszwica” w organizacji odbioru surowca był transport
wodny i wąsko torowe kolejki.
Transport wodny na Gople
obejmował w okresie międzywojennym 80 – 100.000 q buraków
ręcznie ładowanych na 24 ładowniach. W późniejszym okresie ilość
przewożonych taborem wodny buraków wynosiła ok. 70 tysięcy q.
Zmniejszająca się ilość ładunku odbijała się na kosztach
transportu, w związku z tym w 1965 roku nastąpiła całkowita
likwidacja transportu wodnego. Jednak w dalszym ciągu ok. 50%
surowca jest zwożona kolejką.
W okresie 25-lecia Polski
Ludowej Cukrownia Kruszwica w dużym stopniu została zmodernizowana.
Nakłady inwestycyjne w tym okresie wyniosły ponad 150 mln.zł.
W 1945 r. władze polskie przejęły niezniszczoną wojną cukrownie, została upaństwowiona. Już w 1946 r. rolnicy zaczęli obsiew pól burakiem cukrowym. Obsiano 3883 ha, wyprodukowano 6186 ton cukru białego.
W roku 1954 plantacje objęły 7610 ha. W roku 1960 uzyskano 27729 ton cukru białego.
W latach 60tych XX wieku, Kruszwica należała do wysoko uprzemysłowionych miast. W 1960 r. w przemyśle pracowało 49,1 % ogółu zatrudnionych w Kruszwicy. Rozszerzenie ogółu potencjału przemysłowego miasta nastąpiło wskutek oddania do użytku Kujawskich Zakładów Przemysłu Tłuszczowego, a ponadto w związku z modernizacją i rozbudową cukrowni „Kruszwica”, Kujawskiej Wytwórni Win i szeregu drobniejszych zakładów przemysłowych.
W latach 1945-1960 nastąpiła rozbudowa cukrowni w wyniku poważnych inwestycji. Zbudowano magazyn cukru, budynek segregacji cukru z pakownią, zmodernizowano kotły i pompy, garaż, rozbudowano biura. Ponad to wybudowano dom mieszkalny dla 8 rodzin, hotel robotniczy na 190 łóżek, uruchomiono przedszkole i wybudowano świetlicę z salą kinową.
Cukrownia po reorganizacji przemysłu cukrowniczego w 1975 r. weszła w skład Przedsiębiorstwa „Cukrownie Bydgoskie” z siedzibą w Inowrocławiu. W tym samym roku weszła w skład nowej spółki cukrowniczej z siedzibą w Poznaniu, która przejęła 51 % akcji.
W latach 90tych Cukrownia zainwestowała w nowinki technologiczne, zastępując stare urządzenia nowymi, nastąpiła modernizacja zakładu. Pod koniec lat 90tych wdrożono system zarządzania jakością według norm ISO 9001. W 2000 r. wprowadzono następny system HACCP w oparciu o Dyrektywę UE.
Z poważniejszych
inwestycji oddziaływujących na organizację przerobu i obsługę
plantatora należy wymienić :
1955 – budowa magazynu nasion
1956 –
budowa magazynu cukru oraz budowa pakowni
1960 – budowa spławów
polowych
1961 – budowa nowej produktowni
1962 / 1968 – rozbudowa
urządzeń do odbioru buraków cukrowych wraz z mechanizacją
1966 –
budowa dyfuzji DdS na 2400 ton na dobę
1967 / 1968 –
zainstalowanie filtrów obrotowych polskiej produkcji zamiast
ramowych błotniarek 1969 – rozbudowa kotłowni
Poniesione nakłady
inwestycyjne, pozwoliły załodze Cukrowni Kruszwica z roku na rok
poprawić swoje wyniki na odcinku : - jakości remontów - wielkości
przerobu dobowego - poprawy organizacji pracy - obniżki zakupu
surowca - obniżki własnych kosztów produkcji cukru.
Poprawa wyników
pozwoliła w roku 1968 uzyskać pierwsze miejsce we współzawodnictwie
w skali ogólnokrajowej. Natomiast za kampanię 1970/71 załoga
Cukrowni Kruszwica uzyskała pierwsze miejsce w skali
Przedsiębiorstwa Cukrownie Kujawskie a czwarte w skali
ogólnokrajowej.
W pierwszych latach
działalności cukrowni przerób buraków wynosił ok. 5000 q na dobę
a plan przerobu przewidywał 20000 q. Jednak z różnych przyczyn
technicznych i przy dość powolnym procesie mechanizacji plan ten
osiągnięto dopiero ok. 1905 – 1906. Do ważniejszych postępów
technicznych należy zaliczyć także założenie pól irygacyjnych
do celów oczyszczania wód, było to w latach 1894 – 1904. Rok
1904 notuje pożar w którym spaliła się doszczętnie suszarnia.
Lecz zajście to wpłynęło korzystnie na rozbudowę i modernizację
fabryki. Zbudowano również kolejki linowe odprowadzające błoto
defekt-saturacyjne. Zbudowano pierwszą suszarnię wysłodków. W
sumie był to postęp na miarę europejską na ówczesne czasy. W
roku 1914 wybuchł drugi pożar, który zniszczył suszarnie. Tak jak
po poprzednim pożarze została szybko odbudowana. Do czasu
elektryfikacji fabryki, a jest to data do ok. 1929, urządzeniami
napędowymi były maszyny parowe, które wytwarzały parę w 12-stu
kotłach pod ciśnieniem 6-ciu atmosfer. Uzyskana para poruszała
maszyny parowe porozstawiane w całej fabryce. Dzięki takiemu
schematowi stworzono sieć transmisyjną poruszającą poszczególne
maszyny.
Elektryfikacyjne prace
Cukrowni Kruszwica wykonano w okresie między kampanijnym a przypadło
to na rok 1928-1929. Ogólnym założeniem było wyeliminowanie na
terenie całej fabryki napędów parowych i zastąpienie ich napędami
elektrycznymi, wykorzystując własną produkowaną energię.
Zbudowano w tym okresie także turbinownię, kotłownie, buraczarnie,
surownie, a także magazyn suszonych wysłodków. Modernizacja ta
spowodowała, że od roku 1929 dzienny rzeczywisty przerób buraków
cukrowych wahał się w granicach 24.000 q na dobę.
Od roku 1950 nastąpiły
modernizacje fabryki takie jak: - poszerzenie i zmodernizowanie
ulicy wjazdowej z bramą, obok został zbudowany budynek wagowy i
zainstalowano 2 wagi o nośności po 20 ton każda. - budowa magazynu
cukru w roku 1952. Pojemność magazynu wynosiła 12.000 ton.
Uzupełnieniem magazynu było zbudowanie segregacji i pakowni cukru w
roku 1957 na której zastosowano mechaniczne zszywanie worków z
cukrem. Również w pakowni zastosowano po raz pierwszy w historii
Cukrowni wagi ekranowe. - zbudowano hydrauliczny transport buraków z
placu buraczanego do fabryki wraz z Elfą wagonikową. - zastosowano
mechaniczny transport wysłodków mokrych na wagoniki z jednoczesnym
ważeniem. - zastosowano hydrauliczne podnoszenie dzwonów na piecach
wapiennych. - zmodernizowano główną tablicę rozdzielczą w
turbinowni – wprowadzając automatykę sterowania i
elektro-magnetyczne regulatory napięć. - zainstalowano nowy
przyrząd do automatycznego gotowania cukru Qwintometr. - oddano do
użytku w 1960/61 nową zmodernizowaną produktownię. - w 1967
zbudowano nową dyfuzję Dds ciągłą. - zbudowano 3 nowe filtry na
stacji filtracyjnej. - oddano do eksploatacji w 1969 roku zbudowaną
w nowym budynku kotłownię z kotłem OSR 32/25, oraz nową stację
do uzdatniania wody zasilającej kotły. - zbudowano suwnicę ramową
do rozładunku i załadunku węgla z wagonów i bunkry betonowe do
składowania węgla o pojemności 28.000 ton. - założono nową
pompownie wody brudnej. - przebudowano plac do przeładunku surowca.
- przerobiono i zmodernizowano budynek buraczarni a na piętrze
umieszczono biura techniczne, bibliotekę techniczną oraz salę
zebrań (Klub Techniki i Racjonalizacji) Początek lat 90-tych to
okres licznych przedsięwzięć inwestycyjnych. Proces ten rozpoczęło
oddanie do użytku nowego magazynu cukru o pojemności 4000 ton,
montaż 4 sztuk wirówek AWO-1000 do wirowania cukrzycy I-wszej i
suwnicy bramowej do rozładunku węgla. Prawie równolegle pobudowano
kocioł parowy PR-25/40 i zamontowano turbozespół parowy o mocy 7,5
MW. Budowa wiaty na spławie
rok 1990.
W 1993 roku oddano
jeszcze do użytkowania stację uzdatniania wody kotłowej i
suszarnię wysłodków opalaną olejem opałowym. W następnym roku
pobudowano i oddano do użytku przepompownię i instalację
przesyłową ścieków do oczyszczalni miejskiej, co pozwoliło
wyeliminować zrzut ścieków do Jeziora Gopło po oczyszczeniu
mechanicznym i polach filtracyjnych.
Modernizacja produktowni
1996 rok : - wymiana ścian na płyty PW8 z oknami z poliwęglanu. -
nowe pokrycie dachowe z papy zgrzewalnej. - budowa bramy wjazdowej na
produktownię.
Rok 1996 – 1997,
adaptacja budynku wapniarni na szatnię centralną.
W roku 1998 położono:
1800m² posadzek z powłoką ochronną 1600m² posadzek ceramicznych.
W roku 1997 przebudowano
starą zmiękczalnię wody na budynek biurowo-warsztatowy.
Montaż prasy błota
defeko-saturacyjnej PKF 140 firmy Putsch. Modernizacja stacji
oczyszczania w roku 1998. W roku 1998 nastąpiła wymiana lasownicy
na wapniarni.
Rok 2000 adaptacja
magazynu wysłodków na magazyn cukru.
Modernizacja gospodarki
cieplnej, oraz duży zakres remontowy i inwestycyjny w 2001 roku: -
montaż centralnej wodniarki sekcyjnej na surowni - zainstalowanie
wirówki klarującej - zainstalowanie wymienników cieplnych w
układzie skraplaczy barometrycznych - zainstalowanie wago-pakowaczek
wentylowych do cukru - zainstalowanie prasy wysłodkowej wysokiego
wyżęcia - przebudowa całości układu suszenia i chłodzenia cukru
- modernizacja gospodarki wodno-ściekowej - modernizacja stacji
wyparnej z cztero na pięcio stanowiskową.
Ogólny charakter
zatrudnienia w Cukrowni Cukrownia jako przedsiębiorstwo przemysłowe
ma wyraźnie sezonowy charakter produkcyjny i dlatego też szczególne
znaczenie ma podział pracowników: na pracowników stałych i
pracowników sezonowych. Pracownicy stali dzielą się w cukrowni na
pracowników umysłowych oraz różne kategorie robotników
wykwalifikowanych i niewykwalifikowanych. Jednak podział ten w
różnych okresach działalności cukrowni był względny i należy
go traktować raczej ogólnikowo. Trudno jest określić stosunki
pracy w latach przed I wojną światową, gdyż brak jest
odpowiedniej dokumentacji. Jednak wiadomo ogólnikowo, że do roku
1913 pracowało w Cukrowni ponad 90% mężczyzn. Czas pracy
oficjalnie trwał w latach 1880 po 12 godzin, w latach 1912 – 1913
godzin 10-11. Jednak w praktyce niejednokrotnie czas pracy osiągał
14-15 godzin. W latach 1925-1931 nastąpiło przejście
przedsiębiorstwa z 10-12 godzin pracy na 8 godzin pracy, co okazało
się wyższą wydajnością pracy. W okresie międzywojenny notuje
się zatrudnienie pracowników stałych w liczbie 320 osób. Proces
redukcji robotników stałych, poprzez unowocześnianie fabryki trwał
w zasadzie w Kruszwicy nieprzerywalnie do roku 1938-1939. Natomiast
liczba robotników sezonowych wzrastała co korzystnie wpływało na
spadek bezrobocia w Kruszwicy. W czasie okupacji hitlerowskiej
podczas II wojny światowej liczba pracowników stałych Cukrowni wg
spisu z dnia 28 lutego 1941 roku wynosiła 332 osoby. Większość z
nich to Polacy, fachowcy, pracownicy z przed 1 września 1939 roku.
Jednak stanowiska lepsze i kierownicze zajmowali Niemcy. Zarobki
Polskich pracowników mieściły się w taryfikatorze niemieckim oraz
dodatkowo potrącano im około 18-20% sumy Brutto na cele wojenne
(tzw. Polen-abzng). W stosunku do pracowników Polskich stosowano
wszystkie metody dyskryminacji, prześladowania, bicie i
aresztowania.
Również wśród
pracowników Cukrowni były ofiary tamtych czasów a przypomina nam o
tym marmurowa tablica umieszczona na pomniku przypominającym tamte
dni.
Na wzrost buraka
cukrowego bardzo ważne są opady które w naszym regionie wahają
się w granicach 450-600 mm . Roczny opad jest nierównomierny, przy
czym największy opad notuje się w lipcu. Ilość opadów tego
miesiąca jest około 2,5 – 3 krotnie większy od sumy miesiąca
najsuchszego. Niedobór wody dla buraków cukrowych w okresie
wegetacji nie jest i nie może być wyrównany z zasobów okresu
zimowego i dlatego plony w dużym stopniu zależą od rozkładu
opadów w okresie wegetacji.
Rok 1959 był rokiem
klęski dla rolnictwa. Prawie osiemdziesiąt letnia historia Cukrowni
Kruszwickiej dotychczas takich nie notowała. Była to susza Która
utrzymywała się już od listopada 1958 roku. Suma opadów w tym
okresie wyniosła zaledwie 56,8 mm a burak cukrowy do prawidłowej
wegetacji potrzebuje ok. 360 mm opadów w czasie od maja do
października. W wyniku czego susza zniszczyła plantacje buraków.
Zasadniczym czynnikiem
oddziaływania na produkcję roślinną jest racjonalna gospodarka
nawozowa. W latach 1956 – 1960 przeprowadzono szeroką akcję
propagandową polegającą na zapoznaniu rolników z korzyściami
wynikającymi ze stosowania nawozów sztucznych, stosowania
właściwych dawek. W tych latach nastąpił wyraźny wzrost nawozów
sztucznych, który umożliwił wzrost produkcji na 1 ha . Cukrownia
posiadała dwa magazyny nawozów, w Mątwach o pojemności 700 ton i
w Kruszwicy o pojemności 3000 ton, skąd plantatorzy pobierali
bezpośrednio nawozy, część nawozów Cukrownia rozwoziła kolejką.
Mechanizacja gospodarki
surowcowej obejmuje roboty ciężkie i pracochłonne: jak rozładunek
dostaw oraz załadunek buraków z kopców na środki transportowe dla
dostarczenia surowca do przerobu oraz transport wewnętrzny. Na
początku mechanizacji Cukrownia ograniczyła się do
elfy-spłukiwaczy kolejowych i kolejkowych oraz hydromechanicznego
rozładunku spławiaków. Tak więc nie odniosła się modernizacja
do rozładunku, tą prace musiał wykonywać plantator. Począwszy do
1962 roku Cukrownia wprowadziła rozładunek dostaw wozowych i
ciągnikowych przy pomocy dźwigów i siatek. W pierwszym okresie
zakład dysponował dźwigiem „Październik”. Po dwóch latach są
już trzy dźwigi, z których dwa posiadają długie wysięgniki i
mogą kopcować buraki do wysokości 5 metrów. Miało to ogromne
odbicie w czasie ponieważ rozładunek przy pomocy siatki trwał 6
minut a ręcznie 45 minut przez czterech ludzi. W 1963 wybudowano
elfę samochodową, która przejęła rozładunek dostaw
samochodowych kierowanych bezpośrednio do produkcji. Po roku 1965
dużym skokiem w postępie mechanizacji było zamontowanie mostów
uchylnych oraz transportera.
Dużo uwagi przekłada
się do uzyskania wysokiej jakości cukru białego oraz warunkom
pracy, czego wykładnią jest posiadanie :
- od 1998 roku certyfikatu
ISO 9002 - certyfikatu systemu HACCP wdrożonego w 2000 roku
- Znaku
Jakości Kujawsko-Pomorskiej Solidarności za cukier biały KN.KAT.2
przyznanego naszej cukrowni dwukrotnie: - w 1998 roku na okres
1999/2000
- w 2001 roku na okres 2001/2002 - tytuł PRZEDSIĘBIORSTWA
FAIR PLAY za 1999, 2000, 2001, 2003 rok - certyfikatu „Solidny
Partner 98”
- członkowstwa Klubu Rzetelnego Biznesu „Solidny
Partner”, uczestnicząc w programie promocji rzetelnych firm i
etyki działania w biznesie.
Przerób dobowy buraków
i ilość wyprodukowanego cukru w Cukrowni „Kruszwica” z
ostatnich szesnastu lat, wygląda następująco :
1989 – dobowy przerób
buraków wyniósł 2.528 ton/dobę - wyprodukowano cukru 27422.00 ton
1990 – dobowy przerób buraków wyniósł 2.486 ton/dobę -
wyprodukowano cukru 37148.00 ton
1991 – dobowy przerób buraków
wyniósł 2.575 ton/dobę - wyprodukowano cukru 29316.00 ton
1992 –
dobowy przerób buraków wyniósł 2.985 ton/dobę - wyprodukowano
cukru 23835.00 ton
1993 – dobowy przerób buraków wyniósł 3.102
ton/dobę - wyprodukowano cukru 37990.00 ton
1994 – dobowy przerób
buraków wyniósł 3.131 ton/dobę - wyprodukowano cukru 21277.00 ton
1995 – dobowy przerób buraków wyniósł 3.208 ton/dobę -
wyprodukowano cukru 20589.00 ton
1996 – dobowy przerób buraków
wyniósł 3.189 ton/dobę - wyprodukowano cukru 37164.03 ton
1997 –
dobowy przerób buraków wyniósł 3.132 ton/dobę - wyprodukowano
cukru 35775.00 ton
1998 – dobowy przerób buraków wyniósł 3.380
ton/dobę - wyprodukowano cukru 35348.00 ton
1999 – dobowy przerób
buraków wyniósł 3.362 ton/dobę - wyprodukowano cukru 31 031.00
ton 2000 – dobowy przerób buraków wyniósł 3.600 ton/dobę -
wyprodukowano cukru 35.880.00 ton 2001 – dobowy przerób buraków
wyniósł 3.256 ton/dobę - wyprodukowano cukru 28.089.72 ton 2002 – dobowy
przerób buraków wyniósł 3.520 ton/dobę - wyprodukowano cukru
36.249.36 ton 2003 – dobowy przerób buraków wyniósł 3.533
ton/dobę - wyprodukowano cukru 31.053.30 ton 2004 – dobowy przerób
buraków wyniósł 3.944 ton/dobę - wyprodukowano cukru 42.631.54
ton 2005 – dobowy przerób buraków wyniósł 3.792 ton/dobę -
wyprodukowano cukru 46.852.39 ton
W 1946 roku odbyły się
pierwsze wybory i ukonstytuowano Radę Zakładową Pierwszym
dyrektorem zakładu był inż. Dzięgielewski Jan który pełnił
swoje obowiązki od 12.XII.1945 roku do 28.VII.1947 roku.
Kolejnymi dyrektorami
Cukrowni „Kruszwica” w następnych latach byli :
Inż. Rumiński
Maciej 28.VI.1947 – 30.IX.1950
Inż. Krzętowski
Jerzy 1.III.1951 – 30.IX.1953
Lewandowski Alfons
1.X.1953 – 30.VI.1958
Inż. Sochacki Jan
1.VIII.1958 – 30.VI.1962
Inż. Pietkiewicz
Mikołaj 1.VII.1962 – 30.VI.1968
Mgr. Inż. Garczarek
Leszek 18.V.1968 – 28.II.1973
Mgr. Inż.
Gorzelańczyk Mieczysław 21.III.1973 – 30.VI.1975
Mgr. Inż. Szyszka
Albin 1.III.1976 – 31.XII.1981
Mgr. Inż. Zieliński
Mieczysław 16.I.1982 – 31.III.1984
Mgr. Inż. Mielnicki
Ryszard 19.III.1984 – 8.III.1989
Mgr. Kolczyński
Ryszard 10.III.1989 – 11.XI.1994
Dr. Makowski Henryk
28.XII.1994 – 20.V.2000
Inż. Sobecki Leszek
14.VI.2000 – 31.I.2003
Mgr. Inż. Pawlak
Stanisław 3.II.2003 – 1.III.2004
Mgr. Inż. Szymon
Ratecki 1.IV.2004 – 1.II. 2007
Edward Mączkowski
9.II.2007 – 22.IV.2008
Lech Sobecki - aktualnie
Cukrownia w Kruszwicy, należąca do Krajowej Spółki Cukrowej (KSC), w 2015 r. oddała do eksploatacji duży i wysoko wydajny piec do wypalania wapna, wykorzystywanego w procesie produkcji.
Krajowa Spółka Akcyjna powstała w 2002 r. W jej skład wchodzi siedem cukrowni w pięciu województwach: Dobrzelin, Kluczewo, Krasnystaw, Kruszwica, Malbork, Nakło i Werbkowice, które przerabiają łącznie około 5 mln t buraków, uprawianych na ponad 77 tys. ha.
KSC jest największym producentem cukru w Polsce i ósmym na świecie, który jest sprzedawany pod marką Polski Cukier i pod markami klientów, w tym sieci handlowych. Cukier eksportowany jest do krajów Unii Europejskiej, ale też do Algierii, Egiptu, Izraela, Kazachstanu, Libanu, Nigerii, Omanu, Rosji i Syrii. Poza Polskę trafia również wytwarzana w spółce melasa, wykorzystywana m.in. przez branżę spirytusową. Odbiorcami są takie kraje jak Finlandia, Norwegia, Szwecja i USA.
Kolej cukrowni Kruszwica miała w okresie swojego największego rozwoju ponad tysiąc wagonów. Wśród nich zdarzały się egzemplarze najróżniejszych typów, przysłane do cukrowni w różnych okresach.
Ostatnia kampania cukrownicza z wykorzystaniem kolei wąskotorowej (będącej już wówczas cieniem samej siebie sprzed lat) miała miejsce w 2002 roku. Niedługo później rozpoczęto rozbiórkę szlaku i cięcie na złom niepotrzebnego już taboru. Niewielką część wagonów udało się ocalić. Zostały one kupione od cukrowni przez członków Fundacji i przywiezione do Rogowa.
W kampanii 2009/2010 po raz pierwszy w historii kruszwickiej cukrowni wyprodukowano ponad 100 tys. t cukru. W latach 2004-2014 zrealizowano inwestycje za 276 mln zł, które trzykrotnie zwiększyły dobowe moce przerobowe.
Cukier zna ludzkość od ponad 3 000 lat, tak naprawdę jego produkcja rozpoczęła się 700 lat p.n.e. w Indiach z trzciny cukrowej. Do Europy cukier trzcinowy dotarł w XIV wieku. Początkowo używano go w Europie jako leku, z uwagi na jego wysoką cenę. Dopiero z czasem stał się środkiem spożywczym. Sprowadzano cukier trzcinowy surowy, który po przerobieniu w rafineriach na cukier biały trafiał do handlu. Pod koniec XVII wieku na terenie Europy (także na naszym terenie) funkcjonowało wiele rafinerii. I tak byłoby do dzisiaj, gdyby nie zabrakło cukru w Europie, po zablokowaniu przez Napoleona Anglii, która miała monopol na sprowadzanie drogą morską cukru trzcinowego. W czasach Napoleońskich rozpoczęto poszukiwania możliwości produkowania cukru z roślin występujących w Europie. Pierwszym, któremu się to udało był Carl Franz Achard. Pierwszy cukier z buraków na skalę przemysłową otrzymał 1802 roku w Konarach na Śląsku. Od tego momentu datuje się rozwój cukrownictwa w Europie, który w ciągu minionych 200 lat przeżywał okresy zarówno rozwoju jak i dekoniunktury. Cukrownia "Kruszwica" istnieje już 136 lat (1881-2017).
Cukrownia Kruszwica i Państwowy Majątek Kobylniki 1949 r. kliknij buton
Opracowanie Bartłomiej Grabowski, źródła i fotografie nadesłane przez pracowników cukrowni, a także z: Kruszwica, Zarys monograficzny, pod red. J. Grześkowiak, Toruń 1965., B. Grabowski, Przemysł w Kruszwicy po II Wojnie Światowej, http://naszarola.pl/nowy-piec-w-cukrowni-kruszwica/ http://kolejrogowska.pl/?page_id=349 http://wiadomosci.onet.pl/kujawsko-pomorskie/ruszyla-produkcja-w-cukrowni-kruszwica
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz