niedziela, 10 czerwca 2018

Znane rody szlacheckie z okolic Polanowic i Sukowych, gmina Kruszwica

Znamy kilka osób dziedziczących w Sukowych, w parafii Polanowice  na przestrzeni lat 1357-1481, jednak tylko w nielicznych przypadkach można określić ich przynależność herbową. Przykładem osoby z udaną identyfikacją herbu jest Chwał z Sukowych, który do dokumentu strzeleńskiego przywiesił pieczęć z herbem Radwan. W źródłach występował do 1445 r., był podsędkiem klasztornym w Strzelnie, kilkakrotnie świadkował w dokumentach strzeleńskich. Do tego samego dokumentu z 1435 r. swoją pieczęć z herbem Pomian przywiesił Mikołaj z Sukowych, który z kolei był sędzią klasztornym u norbertanek strzelińskich, zapewne trzeba go identyfikować z Mikołajem starym, który występował w testacjach dokumentów klasztornych z lat 1403-1453. według dawniejszej literatury w Sukowych dziedziczyli także Awdańcy.

Dokumenty źródłowe z XIV-XV wieku przekazują imiona wielu dziedziców parafii Polanowic, lecz nie pozwalają one jednoznacznie określić przynależności rodowej tej szlachty. Można domniemywać, że niektórzy spośród posesjonatów w tej wsi to przedstawiciele Łabędziów. Pojawiały się wśród nich używane przez ten ród imiona Piotr, Andrzej, Dziersław, Świętosław, a tradycja używania imion agnatycznych wśród kujawskich rodów była silna. Łabędziowie posiadali na Kujawach klucz piotrowski i możliwe, że pewna rodzina z Polanowic mogła być odpryskiem tej starej genealogii. W XV w. Polanowice były już wsią z kilkoma działami, bowiem gdy w 1423 r. doszło do konfliktu o dziesięcinę z tej miejscowości, to pozywając scholastyk kruszwicki Jarand sądził się z pięcioma dziedzicami – Janem, Mikołajem, Klemensem, Dziersławem i Piotrem.

Wieś Baranowo leży w parafii Polanowice. Pierwszym znanym właścicielem Baranowa, był pewien Baran żyjący w 1 połowie XIII wieku, który miał synów Bogumiła i Marcina. Nie jest znana ich przynależność rodowa. W zapiskach sądowych kruszwickich z 1 polowy XV wieku pojawia się pewien Bolko czyli Bolesta z Baranowa i jego bracia: Maciej, Jakub, Jan i Mikołaj. Niektórzy badacze, kierując się kryterium imionowym, uważają Bolestę za przedstawiciela rodu Jastrzębców (Bolestów).

Niedaleko Polanowic i w tejże parafii leży wieś Racice. Z dokumentów pochodzących z połowy XV wieku znamy wielu dziedziców Racic, co pozwala wysunąć przypuszczenie, że wieś była już wtedy mocno podzielona. Nasuwają się jednak wątpliwości identyfikacyjne związane z zapisem źródłowym miejscowości Racice, które można też uznać za Racięcin w powiecie radziejowskim. W zapisce z 1442 r. poświadczeni są bracia Andrzej i Bartosz z Racic w sporze z Mikołajem z Giżewa o dziedzictwo w Racicach. Ten ostatni zgłaszał też do Racic prawo bliższości. Andrzej Racicki jest pewnie utożsamiany z Andrzejem występującym z matką Jachną i jej innymi, nie wymienionymi imiennie, dziećmi w 1440 r. W tym samy czasie z Racic pisali się Maciej, Klemens i Bartosz. Niestety nie można określić przynależności rodowej tych dziedziców, chociaż S. Kozierowski uważał ich za Sulimów, nie argumentując jednak swego przypuszczenia.

Opracowanie Bartłomiej Grabowski, ź: Z Dziejów Pogranicza Kujawsko-Pomorskiego III, Strzelno-Kruszwica 2015, pod red. D. Karczewski i M. Wilczak-Karczewskiej, publikacja J. Karczewska pt. Rody rycerskie w okolicy Kruszwicy i ich majątki w późnym średniowieczu, s. 45-47; S. Kozierowski, Pierwotne osiedlenie pojezierza Gopła, „Slavia occidentalis”, t. 2; 1922, s. 27; J. Bieniak, Ród Łabędziów, Geneologia, Studia nad wspólnotami krewniaczymi i terytorialnymi w Polsce średniowiecznej na tle porównawczym, pod red. J. Hertla i J. Wroniszewskiego, Toruń 1987, s. 13; S. Kozierowski, Szematyzm historyczny ustrojów parafialnych dzisiejszej archidiecezji gnieźnieńskiej, Poznań 1934, s. 169; J. Karczewska, Własność szlachecka na pograniczu wielkopolsko-kujawskim, s. 152; Herb Junosza Baranowskich z Kujaw, w: T. Gajl, Herbarz Polski od średniowiecza do XX wieku, Gdańsk 2007.

Przybysław z Nowinów XV w.


W książce p. J. Karczewskiej odnajdujemy informację o dziedzicu Przebysławie (pierwsza połowa XV wieku) z rodu Nowinów. Jego majątek znajdował się na zachodnim skraju powiatu kruszwickiego, we wsi Rożannie. Jego ród wywodził się z Wiekowa w powiecie gnieźnieńskim, dobra sięgały w powiatów kruszwickiego i pyzdrskiego.

Opracowanie Bartłomiej Grabowski, ź: Z Dziejów Pogranicza Kujawsko-Pomorskiego III, Strzelno-Kruszwica 2015, pod red. D. Karczewski i M. Wilczak-Karczewskiej, publikacja J. Karczewska pt. Rody rycerskie w okolicy Kruszwicy i ich majątki w późnym średniowieczu, s. 45; J. Karczewska, Własność szlachecka na pograniczu wielkopolsko-kujawskim, s. 36, 83; Die altesten grosspolnischen Grodbucher, Bd. 2, hrsg. Von J. Lekszycki, Leipzig 1889, nr 655 (wymieniony Thomislaus Roszenski); obrazek herb Nowinów w: T. Gajl, Herbarz Polski od średniowiecza do XX wieku, Gdańsk 2007.