Józef
Kościelski – ziemianin, polityk i literat. Bratanek Władysława
Kościelskiego. Urodzony w 1845 roku w Służewie w Wielkim Księstwie
Poznańskim. Do gimnazjum uczęszczał w Trzemesznie, Chełmie i
Brunsbergu. Studiował prawo na uniwersytetach w Berlinie i
Heidelbergu. Początkowo mieszkał w rodzinnym majątku Szarleju na
Kujawach.
Napisał
kilkanaście utworów literackich. Do ważniejszych należy zaliczyć:
„Sonety Nadgoplańskie”, Władysław Biały”, „Aria”,
„Kłopoty p. Edmunda”, „Laura” i „Dwie miłości”.
W
życiu politycznym był przedstawicielem tzw. polityki ugodowej. W
1881 roku wybrano go do Izby Panów, a w latach 1884-1894 posłował
z terenu Kujaw i Pałuk do niemieckiego Parlamentu. W 1905 roku
założył w Poznaniu Towarzystwo „Straż”, które miało za
zadanie ochronę ekonomiczną i społeczną polskiej ludności w
zaborze pruskim i został wybrany prezesem tego towarzystwa. Był
aktywnym członkiem Towarzystwa Rolniczego
Inowrocławsko-Strzelińskiego.
Udzielał
pomocy finansowej Janowi Kasprowiczowi podczas jego nauki w szkołach
średnich i na studiach.
W
okresie późniejszym przeniósł się do Miłosławia, gdzie w swoim
parku wystawił pomnik Juliuszowi Słowackiemu. Park miłosławski
gościł niejednokrotnie inowrocławskich Sokołów, którym władze
pruskie odmówiły pozwolenia na ćwiczenia publiczne i zloty. Był
współzałożycielem, pierwszym prezesem i członkiem honorowym
Towarzystwa Dziennikarzy i Literatów na rzeszę niemiecką. Zmarł w
1911 roku.
Stanisław
Kościelski (h. Ogończyk) – ur. w 1690, zm. 1744 r., kasztelan
bydgoski i konarski kujawski. Syn Jana i Marianny Anny
Trzebuchowskiej. Ojciec Jan, właściciel dóbr Bodzanów, Poczernin,
był pisarzem ziemskim brzeskim i potomkiem Wojciecha z Kościoła,
kasztelana brzeskiego z 1413 roku. Poślubił Ludwikę Katarzynę
Lipską, córkę Prokopa, kasztelana rogozińskiego i pisarza
grodzkiego poznańskiego. Z małżeństwa urodził się syn Ignacy,
kasztelan bydgoski oraz córki: Aleksandra i Anna. Właściciel dóbr
Karczyn i Szarlej.
Był
łowczym dobrzyńskim od 1724 pełnił obowiązki kasztelana
konarskiego kujawskiego. W latach 1726-1744 piastował urząd
kasztelana bydgoskiego. Został pochowany w Podgórzu pod Toruniem.
Władysław
Kościelski,
Sefer Pasza, h. Ogończyk (ur. 24 października 1819 w Szarleju). Był
czwartym synem Józefa (ok. 1750-1831), szambelana
pruskiego
i Kunegundy z Rokitnickich. W latach 1832-1837 uczył się w klasie
polskiej w Gimnazjum Marii Magdaleny w poznaniu.
Służył w armii pruskiej jako jednoroczny ochotnik w I
Pułku Kirasjerów
we
Wrocławiu.
Służbę wojskową zakończył przed 1844, kiedy to, przebywając w
Paryżum
na życzenie ks. Adama
Jerzego Czartoryskiego przedstawił
pisemnie swój ogląd sytuacji politycznej w Wielkim
Księstwie Poznańskim (Pogląd
na sprawę polską przez hrabiego Władysława Kościelskiego,
rkp. B.Cz.Ew.XVII 1245, k. 1-10). W 1846 został aresztowany i
osadzony w Cytadeli
poznańskiej,
przesiedział w więzieniach półtora roku. Uwolniony przed procesem
spiskowców w 1847, uczestniczył w powstaniu
1848 roku (wziął
udział w bitwie pod Trzemesznem,
11 IV 1848 i być może jeszcze pod Środą,
18 IV 1848).
W
czerwcu tego samego roku był już w Berlinie,
gdzie współuczestniczył w organizowaniu Ligi Polskiej, co
doprowadziło go do pojedynku z mjr Konstantinem Voigt-Rhetzem, w
którym został ranny. W 1848 roku zetknął się także z Michałem
Bakuninem i Karolem Marksem (w
imieniu Bakunina wzywał Marksa na pojedynek, do którego ostatecznie
nie doszło). We wrześniu 1849 znalazł się w Turcji
i
trafił do obozu wychodźców polskich i węgierskich w Widyniu.
Z ramienia gen. Władysława
Zamoyskiego kierował
obozem w Szumli i współtworzył osadę polską w Adampolu.
W 1852 na krótko objął po Michale
Czajkowskim prowadzenie
Agencji Wschodniej. W 1853 roku przebywał w Paryżu i współpracował
z działaczami Hotelu
Lambert.
W
1854 udał się do Stambułu
i
w randze majora
wstąpił
do armii tureckiej. W czerwcu 1854 już jako pułkownik
objął
dowództwo II pułku gwardii cesarskiej w brygadzie tureckiej. Brał
udział w bitwie
pod Bałakławą (25
X 1854). Po wojnie
krymskiej za
bohaterstwo i zasługi został awansowany do stopnia generała
dywizji i
przeniesiony na stanowisko komendanta twierdzy Anpic. Po wstąpieniu
na tron Abdülaziza
(1861)
objął funkcję marszałka dworu. W 1863 został inspektorem
generalnym jazdy tureckiej.
Zagrożony
gruźlicą, od 1864 spędzał zimy w w Egipcie,
gdzie zaprzyjaźnił się z kedywem
Ismailem Paszą.
Swoje oszczędności ulokował w akcjach Kanału
Sueskiego,
co stało się fundamentem jego wielomilionowej fortuny.
W
późniejszym okresie stał się znanym hodowcą koni arabskich.
Araby z jego hodowli trafiły do wielu stadnin w tym i polskich. Był
też mecenasem artystów (Chlebowskiego i Brodzkiego). W 1873 zakupił
średniowieczny zamek Bertholdstein
w
Styrii, w którym na stałe osiadł w 1882. Przeniósł tam
zgromadzone przez siebie dzieła sztuki (broń orientalną, ceramikę,
galerię obrazów i zbiory rzeźb). W testamencie zapisał całość
kolekcji Krakowowi. Mimo że ówczesnym muzealnikom zbiory się nie
podobały ze względu na zbyt małą liczbę "poloników",
obecnie stanowią dumę Muzeum
Narodowego w Krakowie. Zmarł 17 marca 1895 zamku Bertholdstein.
Opracowanie
Bartłomiej Grabowski, źródła:
-
Posłowie polscy w niemieckim parlamencie. W: Dziennik Kujawski, numer na okaz. Z 17.IX.1893 r.
-
Zebranie komitetów powiatowych w Inowrocławiu. W: Dziennik Kujawski nr 72 z 31.III.1894 r.
-
Walne zebranie Towarzystwa rolniczego inowrocławsko-strzelińskiego. W: Dziennik Kujawski nr 275 z 30.XI.1895 r.
-
Straż. W: Dziennik Kujawski nr 99 z 30.IV.1905 r.
-
Śp. Józef Kościelski. W: Dziennik Kujawski nr 168 z 23.VII.1911 r.
-
H. Łada, Wybitniejsi działacze organizacji rolniczych na Kujawach 1864-1939, Inowrocław 1984 r.
-
Władysław Pętkowski. Kronika Towarzystwa Rolniczego Inowrocławsko-Strzelińskiego. III. W: Dziennik Kujawski nr 291 z 19.XII.1911 r.
-
A. Boniecki, Herbarz Polski tom XI, s. 253-256, Kościelscy herbu Ogończyk.
-
Hrabia S. Uruski, Herbarz szlachty polskiej.
-
Polski Słownik Biograficzny, tom XIV/3 zeszyt 62. Wrocław – Warszawa – Kraków, 1969, s. 424-425.
-
https://www.myheritage.com
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz