Badania archeologiczne w Polanowicach 1971/72 r.

Polanowice wieś w pow. Inowrocław, gmina Kruszwica. W latach 70tych, Zakład Archeologii z Poznania - Instytut Historii Kultury Materialnej PAN w Poznaniu, prowadził badania w tym rejonie. Stanowisko 3, prowadzili mgr Wojciech Dzieduszycki i mgr Bożena Dzieduszycka. Przedsięwzięcie finansował IHKM PAN, był to pierwszy sezon badań¹.

Przedmiotem badań była osada ludności kultury pucharów lejkowatych, a także cmentarzysko ludności kultury amfor kulistych, oraz osada ludności kultury łużyckiej z wczesnej epoki żelaza. Stanowisko 3 podobnie jak i równolegle badane stanowisko 4 leży na wyniesieniu nad doliną dawnego deku wodnego, w odległości około 300 m na północ od stanowiska 4. Prace wykopaliskowe skoncentrowano w tej partii stanowiska, gdzie istniały już odkrywki przeprowadzone w celach gospodarczych przez miejscową Stację Hodowli Roślin. Wykopy o długości od 90 do 100 m i szerokości 2 m, oddalone od siebie o ca 8 m pozwoliły na uchwycenie zasięgu osady i cmentarzyska neolitycznego oraz zasięgu i sposobu zabudowy osady ludności kultury łużyckiej z wczesnej epoki żelaza. Obiekty neolityczne koncentrowały się w kulminacyjnej partii wyniesienia. Odkryto tutaj nieckowatą, dużą jamę zawierającą liczne fragmenty naczyń ludności kultury pucharów lejkowatych oraz dwa pochówki, z których pierwszy usytuowany po linii północ-południe zawierał szkielet bez wyposażenia, drugi natomiast charakteryzował się bezładnym ułożeniem połamanych i być może połupanych kości. W tej partii wyniesienia odkryto również część prostokątnej, kamiennej skrzyni wchodzącej w zachodni profil wykopu II. Poniżej, na łagodnym stoku wyniesienia uchwycono szereg obiektów związanych z osadnictwem ludności kultury łużyckiej. Wśród obiektów ludności kultury łużyckiej dominowały owalne Jamy, niekiedy rozszerzające się w partii spągowej, o miąższości do 60 -70 cm. Odkryto także obiekty spełniające funkcje mieszkalne, niektóre z nich posiadały wybrukowane partie spągowe. Siaty osadnictwa ludności kultury łużyckiej sięgają do podnóża wyniesienia, tam też uchwycono wschodni kraniec osady. Z zabytków wydzielonych wymienić można płytki kościane, szydła, przęśliki gliniane.

Stanowisko 4², badane w 1971 r., położone było na łagodnym wyniesieniu łąk. Badania skoncentrowane były na zachodniej części stanowiska. Wykazały istnienie głębokich jam, z bogatym materiałem zabytkowym. Zbadano wówczas obszar o powierzchni 145 m2. Stwierdzono ślady istnienia dwufazowego osadnictwa. Z młodszej fazy odkryto paleniska, a także inne przedmioty niezidentyfikowane. Ze starszej fazy odkryto 5 obiektów, były to duże, głębokie jamy o przekroju nieregularnym, półziemnianki z piwniczka, zawierające bogaty inwentarz kości. Na miejscu badań znaleziono: osełki, noże żelazne, przęśliki, rogowy amulet, bryłkę bursztynu. Na podstawie znalezisk, stwierdzono, że osadę można datować od I do końca III wieku n. e.

W 1972 r. kontynuowano badania³. Następny sezon przybliżył nam wpływy z okresów rzymskich. Badania skoncentrowano w tej partii stanowiska, gdzie prace ubiegłoroczne wykazały skupienie obiektów przemysłowych pochodzących z młodszej fazy osad. Powierzchnia wykopów wynosiła 195 m. Stratygraficznie uchwycono dwa poziomy egzystencji osady. Z poziomu młodszego pochodzą częściowo zniszczone orką obiekty mieszkalne, duże domostwa naziemne, paleniska wolnostojące, oraz szereg obiektów o charakterze produkcyjnym. Te ostatnie odkryto w dwóch odległych od siebie skupiskach. Obiekty te posiadały Idlkupozłomowe wypełnisko zawierające bogaty materiał ceramiczny, liczne polepy i bryłki surowca. Przypuszcza się, że niektóre z nich mogły służyć do wypalania wapna. Obiekty ze starszej fazy były dwojakiego charakteru. Jedne z nich były przypuszczalnie piecami o dotychczas nieustalonej funkcji, inne natomiast były pozostałościami dużych zagłębionych w ziemię domostw z piwniczkami. Wypełńisko tych jam zawierało liczny materiał ceramiczny i osteologiczny, niekiedy też skupiska nasion. Z zabytków wydzielonych wymienić można fibule żelazne 1 brązowe, fragment przedmiotu (płkoaka) żelaznego, szpile 1 płytki kościane, przęślild i inne. Z badanego stanowiska pochodzą fragmenty naczyń toczonych, co w sumie pozwala datować badaną osadę na schyłek wczesnego, środkowy i początek młodszego okresu wpływów rzymskich.

1 Informator Archeologiczny : badania, 1972, Tom 6 s. 37-38.

2 Informator Archeologiczny : badania, 1971, Tom 5 s. 147.

3 Informator Archeologiczny : badania, 1972, Tom 6 s. 156-157.