Dwór Chełmiczki XIX w.

Dwór w Chełmiczkach powstał około 1900 r. Obiekty wpisane do wojewódzkiej ewidencji zabytków: dwór, mur., ok.. 1900, remont. 1.70 XX, obora, ob. Cielętnik, mur., ok.. 1900, stodoła, mur., pocz. XX spichlerz, mur., ok.. 1900, park, XIX. Był to budynek parterowo - piętrowy, wzniesiony na planie prostokąta, pozbawiony cech stylowych. Z nieznacznym ryzalitem i wystawką, nakryty naczółkowym dachem. Budynek i okoliczny park powoli ulegał dewastacji, a dwór popadł w ruinę. Ostatni remont miał miejsce prawdopodobnie w latach 70-tych. Niestety zaniedbany obiekt już nie istnieje, został rozebrany w 2010 r.

O samej wsi-Chełmiczki, wzmianka pochodzi już z XIII w., kiedy to książę Siemomysł nadał te ziemie biskupowi Walimirowi. Do 1772 r. wieś należała do kapituły kruszwickiej. Pierwsze wzmianki o folwarku w Chełmiczkach pochodzą z 1767 r. Wtedy to kapituła przekazała dobra w dzierżawę Izydorowi i Mariannie Malcerz, zezwalając im jednocześnie na wybudowanie dworu i zabudowań gospodarczych. W tym okresie powstał tu piekny włoski, barokowy ogórd. Na pocz. XIX w. folwark stał się własnością rządu pruskiego, zaś od 1885 r. należał do Fr. Heinza, który wybudował tu nowy dwór, przekomponował ogród i dobudował nowe budynki gospodarcze. W okresie międzywojennym gospodarzył tu Jans Naue, który nadał ostateczny kształt założeniu. Po 1945 r. właścicielem został Skarb Państwa Polskiego i utworzono tu Państwowe Gospodarstwo Rolne. 1890 r: wieś posiadająca 14 domów, 141 mieszkańcow- 18 ewangelików, 122 katolików, 72 analfabetów. Poczta znajdowała się w Chełmcach. Według słownika geograficznego Chełmiczki, wieś, należy do pow. inowrocławskiegonajblia stacja kol żelaznej znajduje się w Inowrocław o 25 km. Od wsi. Chełmiczki, folwark, pow. inowrocławski, 1019 morg rozl., 5 dm., 92 mk., 6 ew., 86 kat., 23 analf. Własność niegdyś Daniszewskiego.

Pałacyk umiejscowiony jest w XIX wiecznym parku, o pow. 4,5 ha. Niegdyś było tu kilka stawów połączonych kanałami, aleje i mostki, a drzewa tworzyły różnogatunkowe szpalery. Obecnie założenie jest nieczytelne, pojawiły się nowe ogrodzenia i betonowe drogi, a parkowe kanały zamieniły się w ścieki. Rośnie tu cenny starodrzew reprezentowany przez kilkanaście gatunków drzew i krzewów, głównie klony zwyczajne, lipy drobnolistne, jesiony wyniosłe, dęby szypułkowe, graby oraz robinie akacjowe. Park został częściowo uporządkowany w części zamieszkałej przez nowych właścicieli.

Źródła:

1. http://www.polskiezabytki.pl
2. H. Łada, Z historii nadgoplańskich kółek rolniczych, Kruszwica 1982.
3. R. Kaja, Przewodnik po zespołach pałacowych i dworskich. Walory przyrodniczo-architektoniczne, Bydgoszcz 2002.
4. Słownik geograficzny..., t. 1, s. 560.
5. Fot. M. Kujawa.