Dwór Lachmirowice

Lachmirowice to wieś pod Kruszwicą, w województwie kujawsko-pomorskie. Obiekt, który chciałbym przedstawić to dwór pochodzący z drugiej połowy XIX w. 

W rejestrze zabytków widnieje jako zespół dworki z 2 połowy XIX w, nr rej.:A/218/1-4 z 5.06.1987. Pałacyk jest własnością prywatną.

Historia Dworu - Lachmirowice

Dwór jest jednym z najstarszych zachowanych na Kujawach. Najprawdopodobniej został wzniesiony w 1866 r. Należał do Maksymiliana Hinsch. W rękach tego rodu posiadłość była aż do II Wojny Światowej.

Wieś na przełomie XV i XVI w. stanowiła własność królewską i należała do starostwa kruszwickiego. Do dalszych właścicieli zaliczany jest Andreas Sadtorius von Lohwenefeld (1790 r.), Carl Waldemar von Łochowski (1792 r.), Mathias von Jarachowski (1826 r.) i Gustaw Hinsh (1857 r.), który w 1866 r. wybudował tu pałac, przebudowany na pocz. XX w. Po zakończeniu 2 wojny światowej majątek przejął Skarb Państwa Polskiego, utworzono tu PGR, następnie od 1949 r. użytkownikiem została Stacja Hodowli Roślin w Polanowicach.¹

Pałac wybudowany został w 1866 roku przez Gustawa Hinsha, ówczesnego właściciela Lachmirowic, przebudowany zaś na początku XX wieku. Jest to budynek piętrowy, wzniesiony na planie kwadratu. Od frontu pałac zdobi portyk kolumnowy podtrzymujący balkon, od strony południowej natomiast mieści się dobudówka z 1876 roku. W północno-wschodnim narożu, od ogrodowej strony znajduje się taras. Pałac otacza park o powierzchni 2,2 ha z zachowanymi kilkoma dawnymi alejkami. Wśród drzewostanu wyróżnić możemy topole, lipy drobnolistne, klony zwyczajne, robinie akacjowe i jesiony wyniosłe. Staw porastają dookoła wierzby białe.

Po II wojnie światowej majątek przejął Skarb Państwa. Utworzono tu Państwowe Gospodarstwo Rolne. W 1949 roku użytkownikiem obiektu została Stacja Hodowli Roślin w Polanowicach, a obecnie jest to własność prywatna.

Budynek piętrowy wybudowany na planie kwadratu. Elewację frontową zdobi wydatny ryzalit zwieńczony trójkątnym frontonem, oraz portyk kolumnowym podtrzymujący balkon, pod którym przechodzi półokrągły podjazd. Przy elewacji południowej pałacu znajduje się dobudówka z 1876 r., a od strony ogrodowej, w płn.-wschodnim narożu budynku znajduje się taras.

Park

Park z XIX w. o pow. 2,2ha. Do pałacu prowadzi droga wzdłuż stawu, dookoła którego rosną wierzby białe. Największe skupisko drzew znajduje się we wschodniej części parku. Znajdziemy tu klony zwyczajne, topole, lipy drobnolistne, jesiony wyniosłe i robinie akacjowe. Bogaty podszyt parku stanowią bzy czarne, bzy lilaki, śnieguliczka biała, karagana syberyjska oraz kolcowój pospolity. Park częściowo zachował dawny układ przestrzenny, są widoczne niektóre dawne alejki.
Park znajduje się całkowicie na terenach Nadgoplańskiego Parku Krajobrazowego.

Nadgoplańska fauna jest jedną z najbogatszych w Polsce. Z jednych najciekawszych zbiorów spreparowanych zbiorów jest powstała w latach 1908-1937 kolekcja Maxa Hinscha. To dzięki niej w 1937 roku powstała pierwsza, obszerna praca naukowa o nadgoplańskich ptakach autorstwa Otto Tumma. Warto dodać, że na terenie posiadłości Lachmirowice powstał pierwszy prywatny rezerwat ptaków, który po utworzeniu NPT znalazł się w jego granicach. ²

Marian Przybylski o Dworze w Lachmirowicach

„W kwestii Lachmirowic, klasycyzujący dwór-willa pochodzi tylko w części z 1866 r. W latach 70-tych XIX w. powiększony został o piętrowe skrzydło, a na początku XX w. poprzedzony gankiem filarowo-kolumnowym wejścia dźwigającym taras. Wówczas też, jak pisze Marcin Libicki,³ dodano dwie dziwaczne przybudówki po obu stronach ryzalitu. Pierwotny dwór, czyli ten z 1866 r. zbudowany został na planie zbliżonym do kwadratu, i jest piętrowy, z piętrowym ryzalitem na osi zwieńczonym trójkątnym naczółkiem, nakryty prawie płaskim dachem. Majątek składał się z Lachmirowice 505ha i Łęgu 410ha.

Co do właścicieli, to Lachmirowice były własnością Wichlińskich, ale przed 1881 przeszły w ręce niemieckie. W 1881 r. wymienia się właściciela Gustawa Hinscha, kapitana i radcę niemieckiego Ziemstwa Kredytowego. Jego następcą był syn Max – Maksymilian Hinscha, ur. 28 stycznia 1869 r. Był on oficerem pruskim dowodzącym oddziałem pospolitego ruszenia podczas I woj. św. Współzałożycielem pierwszego niemieckiego banku w II RP, członkiem inowrocławskiej loży masońskiej i współzałożycielem wielu niemieckich instytucji i organizacji. Kolejnym właścicielem Lachmirowic był jego syn Karol Gustaw Hinscha, ur. 30 maja 1890 r. Zatwardzialec i hitlerowiec, nielubiany przez polskich właścicieli ziemskich z nadgoplańskiej ziemi. W latach 1935-1937 był kierownikiem oddziału JDP w Strzelnie. Wzniecał nastroje szowinistyczne i antyżydowskie wśród tutejszej mniejszości niemieckiej. Od 1938 r. zasiadał w ścisłych władzach, był kierownikiem jednego z resortów gospodarczych tej partii. W sierpniu 1939 r. uciekł, by we wrześniu wrócić w mundurze członka SS. Podlec propagował zmianę nazwy Kruszwica na Wickingen. Swe Lachmirowice w czasie okupacji przemianował na Hinschfelde”.⁴

Opracowanie na podstawie źródeł:

1 Marek polskiezabytki.pl 2011, http://www.polskiezabytki.pl

2  http://www.polskaniezwykla.pl

3. M. Libicki, Dwory i pałace wiejskie w Wielkopolsce, 2003, s. 186.

4 Tekst: Marian Przybylski

*Fotografia: Marek Kujawa - polskiezabytki.pl