Anna Szejn "Aga"

Fotografie ze zbirów Muzeum Powstania Warszawskiego

Grób Anny Szejn, na cmentarzu w Kruszwicy

Anna Szejn, z domu Konieczna, ps. „Aga”, urodziła się w Kruszwicy 28.11.1916.¹ Żona Jana Mieczysława Szejn, porucznika AK o ps. "Skała". Jej późniejsze nazwisko to Anna Konieczna-Szejn. Nie wiele wiemy o jej losach wojennych. Ze skrawków źródeł i artykułów prasowych udało się odtworzyć choć część jej historii. Wiemy, że zmarła 3 marca 1991 roku w Kruszwicy. W czasie powstania warszawskiego służyła w oddziale "Bakcyl" (Sanitariat Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej) - VII zgrupowanie "Ruczaj" - punkt sanitarny ul. Natolińska 6 - Szpital Polowy ul. Marszałkowska 40, była sanitariuszką w dzielnicy: Śródmieście Południowe.²

Batalion Ruczaj – batalion AK utworzony w czasie powstania warszawskiego. Powstał na bazie VII Zgrupowania 2 Rejonu Obwodu I Śródmieście. Walczył w składzie „Podobwodu Śródmieście Południe”dowodzonego przez ppłk. „Sławbora” (Jana Szczurka-Cergowskiego). Rejon walk batalionu „Ruczaj” to Mokotowska – Piusa XI, dziś Piękna, Szopena, Koszykowa, Marszałkowska. Jego oddziały zdobył 23 sierpnianad ranem budynek centrali telefonicznej – tzw. małą PAST-ę przy ul. Piusa XI 19. Liczył ponad 1500 żołnierzy, w walkach stracił 250.

Służyła wraz z lekarką Henryką Czajkowską ps. „Henryka”, która trafiła do niewoli niemieckiej, nie znamy jej miejsca pobytu. Inną bohaterką w czasie powstania, była sanitariuszka Jadwiga Szopińska, ps. „Jadwiga”, urodzona w Sosnowcu. Podobnie jak Anna, wyszła z Warszawy z ludnością cywilną, uciekła z transportu. Sanitariatem Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej, pułkownika Władysława Gorczyckiego, który po powstaniu wyjechał z Warszawy wraz z rannymi. Do znanych postaci w oddziale zaliczyć możemy Marię Różę Sapieżankę, również sanitariuszkę oddziału „Bakcyl” (Sanitariat Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej). Ich zwierzchnikiem był prawdopodobnie Henryk Lenk (1894- 1969) – dr medycyny major – podpułkownik, który w 1918 r. jako ochotnik wstąpił do 21. Pułku Piechoty Wojska Polskiego. Do oddziału należeli też inn znani sanitariusze – urodzony w Równem w 1930 roku, a zmarły już niestety prof. dr hab. Zbigniew Słomko, późniejszy kierownik Katedry Perinatologii i Ginekologii oraz Kliniki Perinatologii Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego, a także Teresa Hagmajer, która w latach okupacji uczyła się na tajnych kompletach w Gimnazjum im. Cecylii Plater. Wraz z grupą kobiet z Konfederacji Narodu brała udział w akcji Międzyorganizacyjnego Porozumienia Pomocy Więźniom. Żywność pozyskiwały z pomocą rodzin w zaprzyjaźnionych majątkach, m.in Wyleżyńskich w Wielgolesie.³

Gdzie znajdował się punkt sanitarny, w którym służyła sanitariuszka z Kruszwicy?

Jak ustalili Izabella i Stanisław Maliszewscy, w kamienicy pod 16. u zbiegu z Wilczą stacjonował pluton łączności II Rejonu przy VII Zgrupowaniu "Ruczaj" zajmujący się utrzymaniem łączności przewodowej. Po drugiej stronie ulicy w połowie długości między narożnikami z Wilczą i Hożą (pod nr. 21) znajdował się punkt sanitarny, noclegownia dla uchodźców i punkt Rady Głównej Opiekuńczej. Był tu także punkt rozdziału mleka skondensowanego i odżywek dla dzieci. Barykada na rogu Kruczej i Wilczej skutecznie chroniła ulicę przed ostrzałem. Jeszcze przed nią w stronę ul. Piusa XI noszącej oficjalną niemiecką nazwę Strasse der S.A. (dziś to Piękna) w domu pod 11. w dawnej kawiarni Forkasiewicza peżetki (organizacja Pomoc Żołnierzowi) prowadziły gospodę garnizonową. Śpiewał w niej m.in. Mieczysław Fogg. Dodajmy, że jeszcze w latach 30. z inicjatywy Witolda Elektrowicza u Forkasiewicza przy Kruczej 11 powstał lokal rozrywkowy Café Romantic, gdzie oprócz posłuchania nowej piosenki można było potańczyć.⁴

Źródła:

1 http://www.1944.pl/historia/powstancze-biogramy/spis/pageNumber/97/letter/S/powstańcze biogramy 1944 r.

2 Informacja o Ani Szejn znajduje się w Muzeum Powstania Warszawskiego
3http://niezaleznemediapodlasia.pl/
4 warszawa.gazeta.pl artykuł z 31.07.2008