Henryk Łada (1937-2006)

Nowe pokolenie historyków uczy się od swoich poprzedników i stawia sobie za cel kontynuacje ich pracy. Mimo upływu lat niektóre techniki zdobywania wiedzy o przeszłości nie uległy wielkim zmianą, aby badać historię należy docierać do ludzi, pytać o przeszłość, spisywać i przekazywać zdobytą w ten sposób wiedzę. I choć dziś to zadanie wydaje się nieco łatwiejsze, to jeszcze nie tak dawno bowiem w latach 70/80-tych nie było to takie proste, ludzie nie mieli dostępu do tak szerokich mediów.

W tym trudnym okresie dla Polski działał znany regionalista kujawski Henryk Łada (1937-2016). Głównym tematem jego opracowań były Kółka Rolnicze i Towarzystwa Ziemiańskie, a także organizacje patriotyczne tj. „Sokół”.¹ Był wielkim pasjonatem, przyjaciele mawiają, że kochał Kujawy i wielką przyjemność sprawiało Henrykowi zbieranie informacji do publikacji, a przede wszystkim obcowanie z ludźmi. W zasadzie do końca swych dni zajmował się pracą społeczną i historyczną.

Henryk Łada urodził się 27 kwietnia 1937 r. w Kruszy Duchownej, syn znanego działacza Antoniego Łady i Leokadii z domu Lewandowskiej. W 1969 r. ukończył studia magisterskie na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. W latach 1980-1982 był nauczycielem I LO im. Jana Kasprowicza w Inowrocławiu.²

Od 16 października 1980 r. współtworzył i przewodniczył MKZ NSZZ "Solidarność" oświaty inowrocławskiej.³ Dnia 14 grudnia 1980 r. został wybrany przewodniczącym Komisji Okręgowej NSZZ "Solidarność" nauczycieli. Brał udział w krajowych zjazdach sekcji oświaty NSZZ "Solidarność. Na początku kwietnia 1981 r. współorganizował w Inowrocławiu Komitet Założycielski Niezależnego Samorządnego Związku Młodzieży Szkolnej "Solidarność". Współorganizował Zjazd Krajowy Sekcji Oświaty i Wychowania, który odbył się w dniach 13-14 czerwca w Inowrocławiu.⁴

Dnia 25 lipca 1981 r. wybrany został członkiem zarządu inowrocławskiego Oddziału NSZZ "Solidarność" oraz członkiem komisji d/s organizacyjnych i szkolenia. Przewodniczący Henryk Łada został na krótko aresztowany, a w jego mieszkaniu funkcjonariusze Służby Bezpieczeństwa przeprowadzili rewizję. Wkrótce dyrektor I Liceum Ogólnokształcącego w Inowrocławiu nie przedłużył z nim umowy o pracę. Pozostając w trudnej sytuacji został zmuszony podjąć pracę fizyczną w Okręgowej Spółdzielni Mleczarskiej. Do pracy w szkolnictwie nie powrócił już nigdy.⁵

Był człowiekiem bardzo pracowitym, zadbał o odbudowę Towarzystw Gimnastycznych Sokół, co udało się dzięki wsparciu kolegów z Bydgoszczy. W 1988 r. rozpoczął starania o wznowienie działalności Towarzystwa Gimnastycznego Sokół w Inowrocławiu, które czerpało z tradycji sokolej z 1884 r.⁶ Rejestracji członkowie dokonali 28 lutego 1989 r., Henryk Łada prezesem tej organizacji był do 1991 r.⁷ Wznowił również działalność TG Sokół Inowrocław – Mątwy, pomógł w założeniu też gniazda w Gniewkowie.⁸

Publikował książki, a także dziesiątki artykułów o historii Kujaw. Był również wydawcą oraz redaktorem naczelnym kwartalnika Sokół organu ZTG Sokół w Polsce, który ukazywał się w latach 1990-1995 w Inowrocławiu, prowadził zespoły tańca towarzyskiego, będąc jednocześnie członkiem Kujawsko-Pomorskiego Okręgu Polskiego Towarzystwa Tanecznego, sam również był znakomitym tancerzem. Działacz solidarnościowy, a także społeczny. Z jego inicjatywy doszło do odbudowania pomnika nagrobnego na grobie Emilii Zakrzewskiej, założycielki pierwszego Kółka Włościanek w Wielkopolsce. Dzięki jego osobistemu zaangażowaniu 6 września 1981 r. odsłonięto na budynku Dworca PKP w Inowrocławiu tablicę poświęconą pamięci Leona Czarlińskiego. Założyciel i prezes Związku Rodu Ładów w Inowrocławiu. Był urzędnikiem administracji państwowej. W latach 1989 – 1990 pełnił funkcję Wiceprezydenta Miasta Inowrocławia, a od 1990 r. do 1994 r. był radnym Rady Miejskiej.

Zmarł 27 lipca 2006 r. w Inowrocławiu w wieku 69 lat. 29 lipca, został pochowany na cmentarzu parafialnym św. Mikołaja przy ul. Marulewskiej w Inowrocławiu.

Odznaczony: Medalem Za Zasługi Dla Sokolstwa Polskiego, Złotym Krzyżem Legii Honorowej Sokolstwa Polskiego w Wielkiej Brytanii, Brązowym Krzyżem Legii Honorowej Sokolstwa Polskiego w USA oraz sokolimi dyplomami zasługi. Honorowy Członek Polish Falcons of America, honorowy członek TG “Sokół” II Bydgoszcz Fordon i TG “Sokół” w Toruniu, honorowy członek Kółka Rolniczego w Chełmcach.

Autor: Udział społeczeństwa pakoskiego w powstaniu wielkopolskim, Pakość 1978; Józef Glemp: Prymas Polski, Inowrocław 1982; Kółko Rolnicze w Chełmcach, Chełmce 1983; Emilia Wyskota Zakrzewska: Założycielka pierwszego Kółka Włościanek, Strzelno 1983; Wybitniejsi działacze organizacji rolniczych na Kujawach 1864-1939, Inowrocław 1984; Towarzystwo Gimnastyczne Sokół w Pakości, Pakość 1985; Historia rodu Schedlin-Czarlińskich, Inowrocław, Bydgoszcz 1985; Zygmunt Wilkoński, Inowrocław 1985; Związek Plantatorów Roślin Oleistych w Wielkopolsce, Poznań 1986; Maksymilian Gruszczyński, Bydgoszcz 1987; Towarzystwo Gimnastyczne Sokół w Strzelnie, Strzelno 1988; Kółka Rolnicze na Kujawach, Poznań 1988; Towarzystwo Rolnicze Inowrocławsko-Strzelińskie i Organizacje Ziemiańskie na Kujawach, Poznań 1988; Z historii nadgoplańskich Kółek Rolniczych; Kółko Rolnicze w Tucznie.

Materiały zebrał Bartłomiej Grabowski, fot. pochodzą z książki W. Gonera, Przemiany polityczne w Inowrocławiu w latach 1989-1990, Inowrocław 2016-plakat wyborczy na witrynie sklepowej; a także ze strony Strzelno Moje Miasto. Korzystałem z publikacji:

1J. Jaśkowiak, artykuł pt. Popularyzator historii Kujaw.

2B. Grabowski, Wybrani członkowie Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół Nadgoplański” w Kruszwicy, w: Strona Nadgoplańskiego Towarzystwa Historycznego.

3W. Gonera, Przemiany polityczne w Inowrocławiu w latach 1989-1990, Inowrocław 2016.

4B. Grabowski, Część II Konferencja NTH, Alfred Krysiak wykład o „Solidarności” 26.06.2015 r. w: Strona Nadgoplańskiego Towarzystwa Historycznego.

5"Wieści ze Strzelna" - Nr 1, R 1987.

6125 lat Sokolstwa Polskiego 1867-1992, Warszawa-Inowrocław 1992.

7100 Lat Towarzystwa Gimnastycznego Sokół Nadgoplański w Kruszwicy, oprac. H. Łada, D. Witczak, Inowrocław 1993.

8B. Grabowski, Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół Nadgoplański” 1893-2017, w: Strona Nadgoplańskiego Towarzystwa Historycznego.