wtorek, 7 listopada 2017

Wola Wapowska - historia kujawskiej wsi

Wola Wapowska, średniowieczna wieś służebna, położona w gminie Kruszwica, powiat inowrocławski, województwo kujawsko-pomorskie. Razem ze wsią Żerniki wieś liczy około 180 mieszkańców.

Nazwa wsi zaczerpnięta została prawdopodobnie od nazwy podatku, tzw. wolnizny, druga część nazwy, jak twierdzi część regionalistów i mieszkańców wsi, pochodzi od nazwiska: Wapowski. W XV wieku wieś była własnością kościelną, kapituły włocławskiej. W 1560 r. Wola Wapowska należała do parafii w Piaskach. Pod koniec XVI wieku w inwentarzu dóbr biskupstwa włocławskiego pojawia się skrócona nazwa osady: Wolia. Dokument wymienia nazwiska: Paweł Tomała, Błażej Wrona, Mateusz Wipa, Marcin Biegacz – gospodarzy zajmujących się uprawą roli i hodowlą bydła. W XIX wieku wieś liczyła 141 mieszkańców, w tym 32 ewangelików. Wieś posiadała i nadal posiada szkołę, w dokumentach pojawia się wzmianka o nauce w Woli Wapowskiej już w 1881 roku. Nowy budynek szkolny powstał na początku następnego stulecia, ówczesne media, w tym Dziennik Kujawski opisywały strajk szkolny przeciw germanizacji (zabór pruski) także w Woli Wapowskiej.

Po Wielkiej Wojnie, wieś liczyła około 30 dymów i około 300 mieszkańców, którzy oprócz uprawianiem roli i hodowli zwierząt zajmowali się również rzemiosłem. We wsi pracował kołodziej, kowal, nie brakowało również szynkarza, szewców i młynarzy. W czasach międzywojennych do wsi doprowadzono kolejkę wąskotorową cukierni. W tym też czasie, w roku 1925 powołano Ochotniczą Straż Pożarną we wsi. We wsi mieszkał znany i zasłużony dla Kujaw Michał Heber (1854-1936), działacz społeczny, niepodległościowy, przeprowadził się w 1883 r. do pobliskich Chełmc, gdzie objął gospodarstwo małżonki Elżbiety Kępskiej.

W Woli Wapowskiej urodził się Michał Michalak, rolnik, syn Jakuba i Marianny z domu Wyborskiej. Od 1910 roku był sołtysem a następnie członkiem Zarządu Gminy Wola Wapowska. Aktywnie uczestniczył w życiu Kółka Rolniczego, Ochotniczej Straży Pożarnej, Banku Ludowego i Stronnictwie Narodowym w Chełmcach. Zmarł 10 stycznia 1953 roku w Woli Wapowskiej.

Okres II wojny światowej spowodował zmniejszenie zaludnienia osady, a także zubożenie wsi. Mimo wszystko szkoła ocalała i po 1945 r. zaczęła ponownie działać dla 204 uczniów z okolic. Po wojnie działała kuźnia i rzeźnia, w latach 50tych XX wieku Wola Wapowska była siedzibą Gromadzkiej Rady Narodowej. W latach 60tych otwarto we wsi świetlice z kawiarnią, salą kinowo-teatralną, a także z biblioteką.

W latach 90tych przeniesiono zajęcia szkolne do nowego obiektu (budowę szkoły rozpoczęto 20 sierpnia 1988 r., imię Wincentego Witosa szkole nadano w czerwcu 1984 r.), tuż obok nowej remizy strażackiej, wieś należała administracyjnie do woj. bydgoskiego (1975-1998 r.). Strażacy mają na koncie wiele sukcesów (24 czerwca 2017 r. strażaczki z Woli Wapowskiej zajęły I miejsce w Zawodach Pożarniczych Powiatu Inowrocławskiego, w kategoriach: ćwiczeń bojowych, sztafecie pożarniczej i klasyfikacji ogólnej, zdobyły tym samym tytuł Mistrzyń Powiatu Ochotniczych Straży Pożarnych). W roku 2006 obchodzono jubileusz 125-lecia utworzenia pierwszej szkoły. Pięć lat później, w 2012 r. szkoła zorganizowała kolejne obchody, tym razem na sportowo, dzieci brały udział w różnego rodzaju konkursach, w tym czasie do szkoły uczęszczało 150 uczniów, nauczało 13 nauczycielek pod kierownictwem dyrektora Kontowicza. W 2014 r. do użytku oddano halę sportowo-rekreacyjną we wsi, o powierzchni zabudowy 637 m kwadratowego.

Opracowanie Bartłomiej Grabowski, źródła:
  • M. Borucki, Ziemia Kujawska pod względem historycznym, jeograficznym, archeologicznym i statystycznym…, Warszawa 1882,
  • Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, Tom VIII, Warszawa, 1887,
  • Broszurka Szkoły Podstawowej im. Wincentego Witosa w Woli Wapowskiej z 1 września 1997 r.
  • E. Callier, Monografia Kruszwicy, 1895 r.,
  • Gazeta Pomorska, 130-lecie szkoły w Woli Wapowskiej, art. z 24.06.2012 r.
  • skan: Karte des Inowraclawer Kreises: Regr-Bezk- Bromberg 1834 r.


Brak komentarzy:

Prześlij komentarz