Emila Wyskota Zakrzewska (1877-1917)

Emila Wyskota Zakrzewska, pochodziła z rodziny inteligenckiej, córka Władysława i Marii z Trąmpczyńskich ur. 11.03.1877 roku w Poznaniu. Działaczka społeczna i patriotka. 

Ukończyła szkołę powszechną, a potem uczyła się w prywatnej szkole dla dziewcząt w Poznaniu. Kontynuowała naukę w Zakładzie Sercanek Sacré Coeur w Boulogne Sur Mère we Francji.

Poślubiła Zygmunta Wyskotę Zakrzewskiego w 1898 roku. Początkowo mieszkali w Rybitwach koło Pakości, gdzie Zygmunt Zakrzewski pełnił funkcję dyrektora Cukrowni „Pakość”. Tam na świat przyszła trójka ich dzieci: Wojciech, Stanisław i Władysław. W 1904 roku Zakrzewscy kupili majątek Mirosławice koła Strzelna. W tym czasie urodził się ich syn Zygmunt i córka Katarzyna. Dzieci wychowywała w duchu Polskim.

Emilia poświęciła się działalności społecznej w różnych organizacjach i stowarzyszeniach związanych głównie z rolnictwem. Brała aktywny udział w pracach Towarzystwa Czytelni Ludowych i Komitecie Wyborczym w Strzelinie. W 1906 roku wraz z Zofią Kozłowską próbowała stworzyć organizację kobiecą w środowisku wiejskim. Dnia 7 marca 1910 roku, z inicjatywy Emilii, doszło do zawiązania Kółka Włościanek w Kościeszkach, które skupiało żony rolników i było wzorowane na istniejących już wcześniej kółkach rolniczych. Była to pierwsza tego typu organizacja na terenie Kujaw i Wielkopolski i bardzo szybko stała się wzorem dla podobnych grup powstających w innych częściach naszego kraju.

Emilia Wyskota Zakrzewska została pierwszą prezeską Kółka Włościanek w Kościeszkach i funkcję tę pełniła przez siedem lat. Równocześnie kierowała Kołem Ziemianek w Strzelnie. Program działania tych organizacji zakładał organizację kursów i wykładów z zakresu hodowli, ogrodnictwa, mleczarstwa, pszczelarstwa, higieny, robót ręcznych, haftu, szycia, gotowania, urządzania mieszkań, tworzenia przydomowych sadów i ogrodów warzywnych i ozdobnych. Członkinie Koła wyhodowały drzewka morwowe, które dały początek hodowli jedwabników. Ich kokony stanowiły surowiec do wyrobu jedwabiu produkowanego w fabryce w Milanówku. Włościanki z Kościeszek odnosiły też inne sukcesy. Wyhaftowana przez nie komża została doceniona na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu. Zwieńczeniem kursów były zabawy taneczne i przedstawienia, z których dochód był przeznaczany na cele charytatywne.Organizowane przez Emilię spotkania włościanek były znakomitym pretekstem do prowadzenia lekcji języka polskiego i historii. Aranżowała też wieczory poświęcone pamięci wieszczów narodowych oraz upamiętniające ważne wydarzenia w dziejach Polski. Podejmowane przez nią inicjatywny służyły uświadomieniu i wzbudzeniu w ludności wiejskiej uczuć patriotycznych oraz poczucia przynależności narodowej. Poprzez swoją działalność zabiegała o podniesienie oświaty rolniczej oraz poziomu życia kobiet wiejskich.

Emila Wyskota Zakrzewska zmarła 2.06.1917 roku w Mirosławicach i została pochowana na cmentarzu w Kościeszkach.

Oprac, B. Grabowski, źródło: H. Łada „Emilia Wyskota Zakrzewska: założycielka pierwszego Kółka Włościanek”, 1983 r. Fot. i skany pochodzą z Archiwum Nadgoplańskiego Towarzystwa Historycznego, fot. 1 i 3 mogiła rodu Wyskota Zakrzewscy w kościeszkach, fot 2 EmiliaWyskota Zakrzewska.