Spojrzeć na literaturę rycerską

Nie myli się ten, kto uważa, że każda epoka musi „coś” mieć. Każda kształtuje swój własny, niepowtarzalny wizerunek. 

Gdy zapoznamy się głębiej ze sztuką rycerską,  stwierdzimy, że mimo tego samego przyjmuje ona wiele różnorodności. We Francji największą popularnością cieszyły się poematy „chanson de geste”. Pieśni takie poruszały tematykę czynów godnych. W innych regionach epika rycerska wyglądała podobnie, choć zawsze miała swoje, cechy charakterystyczne co utrudnia w jednoznaczny sposób jej klasyfikacje. Gdyby spojrzeć na literaturę rycerską doszlibyśmy do wniosku, że miała ona prawo bytu tylko w średniowiecznej Europie. 

Taką sytuację należy utożsamiać z liczną warstwą rycerską, która walczyła z poganami czy uczestniczyła w wyprawach o dobre imię Boga, króla czy ukochanej. Takie niezwykłe opowieści tkwiły w społeczeństwie dzięki bardom i oraz skaldom. 

W świat echo wielkich czynów i legend w formie poezji nieśli minnesingerzy, meistersingerzy, goliardowie, waganci oraz truwerzy, często będąc autorami wygłaszanych dzieł w formie oralnej (ustnej, pozostawiające poza użyciem pisma). Swoje pieśni głosił także kościół chrześcijański, do którego mimo wszystko miało należeć zadanie kreowania ówczesnej literatury. Stąd tyle Boga, nawet w tekstach świeckich. Gatunki literatury rycerskiej Już na początku istnienia literatury rycerskiej, przyszło jej się mierzyć z literaturą kościelną reprezentowaną przez chrześcijański kościół. Używając słowa „mierzyć”, nie mam wcale na myśli pojęcia rywalizacji, ponieważ obie te struktury literackie się uzupełniały.  

Często mamy więc do czynienia, a za przykład niech posłuży nam Roland, który łączy w sobie nie tylko obowiązki świeckie, ale przede wszystkim religijne — chrześcijańskie. Przyjąć można porównanie średniowiecza do rzeki, która ma dwie, nie raz zbiegające się odpływy. W skład literatury rycerskiej wchodziły następujące dwa główne gatunki: 

* Epika rycerska, tutaj należy wspomnieć o kilku rodzajach opartych na: wysławianiu nienagannej postawy bohaterów, opiewaniu niezwykłych czynów, opowiadanie o miłości przewyższającej wszystko inne na ziemi prezentowanie rycerzy dążących do świętości. 

* Liryka rycerska (ta z kolei poświęcona głównie uczuciom miłości). Byłoby krzywdzące dla literatury rycerskiej wspominać tylko o tych dwóch gatunkach literackich, ponieważ występowało ich znacznie więcej. Ze względu na „prawidła” budowy utwory warto wymienić sagi (epoka heroiczna), chanson de geste (pieśni o czynach) czy romanse rycerskie, nie rzadko nawiązujące do antycznych motywów. Średniowiecze to jednak, o czym czytelnik musi pamiętać, różnorodność. Synteza wszystkich dzieł, synteza zachowań społeczeństwa jest, o ile nie trudna, o tyle zapewne niemożliwa. 

Więc w literaturze nie spotkamy się tylko z Bogiem czy rycerzem, ale z przykładem kultury ludowej. Będzie ona często burzyć hierarchiczny ład świata, podważać prawa nim rządzące, stosować chwyty nie tylko groteskowe, ale i bluźniercze. Nie należy też zapomnieć o licznych poematach oraz pieśniach, które wspomnę w szerszej formie przy omawianiu poszczególnych ważniejszych utworów.

Koniec części II.

Fragment pracy naukowej "Literatura rycerska: gatunki, utwory i  recepcja twórczości wśród rycerzy", autor: Przemysław Bohonos