Z działalności Kółka polskiego w Kruszwicy 1893 r.

Dnia 22 października 1893 r., w hotelu nadgoplańskim w Kruszwicy odbył się więc, w którym brało udział 150 osób. Zebranie poprowadził p. Amrogowicz z Rzeszynka, któremu asystował i wszystko notował p. Kazimierz Kozłowski. Głos zabrał przewodniczący Koła polskiego, potem oddał głos posłowi, p. Józefowi Grabskiego, który zdał relację z działalności Koła z ostatnich pięciu lat. W półgodzinnej relacji p. Grabski opowiedział o przyszłych planach Koła. Zebrani po przemówieniu zakrzyknęli: „Niech Żyje!”. Głos zabrał również p. Tadeusz Trzciński z Popowa, wyjaśniając, że już przed wiekiem „przez Konstytucją 3 maja zapewniano równość stanów w naszym narodzie”, odczytał pięknie opracowanie o wyborach, prosił aby głosowali zgodnie z sumieniem. Podziękowano p. trzcińskiemu i wzniesiono okrzyk na cześć Koła polskiego. `Wiec zakończył się o godzinie 18:00tej „nieskłócony żadnym wybrykiem” - jak pisał Dziennik Kujawski 1893, R 1 nr 20 z 24 października.

W sejmie pruskim Koło Polskie istniało w latach 1848-1918 (od 1871 w Reichstagu). Początkowo skupiało posłów polskich, z których większość reprezentowała interesy ziemiaństwa. Koło Polskie nie było partią polityczną, skupiało w swoich szeregach posłów o różnych opcjach politycznych, było jednostką upominającą się o Polaków i broniącą ich praw na forum Parlamentu Rzeszy. Często popierali socjaldemokratów walczących o prawa robotników. Walczyli także z polityką germanizacji terenów zaboru pruskiego wykazując przekraczanie prawa przez urzędników, co często było lekceważone przez władze, jednak najważniejszym owocem działalności Koła Polskiego było ciągłe zwracanie uwagi na sprawę polską i informowanie o tym społeczeństwa polskiego.

Opracowanie Bartłomiej Grabowski, źródła:

1. W. Zieliński, W. Korfanty (1873-1939), Katowice 1981;
2. M. Orzechowski, W. Korfanty. Biografia polityczna, Wrocław 1975;
3. Z. Hemmerling, Posłowie polscy w parlamencie Rzeszy Niemieckiej i sejmie Pruskim (1907-1914), Warszawa 1968.
4. Dziennik Kujawski 1893, R 1 nr 20 z 24 października.
5. Fot. Tadeusz Trzciński (1846-1934)., archiwum Nadgoplańskiego Towarzystwa Historycznego.