Mietlica wczesnośredniowieczny gród nad Gopłem

Mietlica – gród, położony był na wysokim brzegu, wcinającym się w taflę jeziora Gopło. Wzniesiony około IX wieku. Wokół grodu grupowały się liczne osady otwarte. Wraz z upadkiem obiektu doszło również do rozproszenia tamtejszego osadnictwa. W literaturze przedmiotu sądzono, że był to najważniejszy plemienny gród na Kujawach nadgoplańskich. Warte podkreślenia jest to, iż ośrodek ten przetrwał upadek kujawskich struktur plemiennych i istniał dalej w okresie funkcjonowania pierwszej monarchii Piastów.¹

W Mietlicy znajdują się pozostałości jednego z centralnych grodów Goplan (wczesnośredniowieczne grodzisko). „To tutaj prawdopodobnie urzędował lokalny władca plemienia. Pod koniec IX wieku Goplanie byli najsilniejszym plemieniem w Wielkopolsce. 100 lat później ich ziemie, a także ów gród dostały się pod panowanie Piastów. Grodzisko w Mietlicy to zapewne legendarna stolica Goplan. Zatem: przyjmując jedną z wersji początków Polski, Polanie właśnie tu napotkali na najsilniejszy opór, choć ciekawe, iż znaleziska nie wskazują na to, aby gród miał być np. spalony; najprawdopodobniej został opuszczony, kiedy w siłę urosły konkurencyjne wtedy Kruszwica i Gniezno. Porównując z innymi grodziskami, nadgoplański relikt przedstawia się monumentalnie. Jego budowniczy wykorzystali wysoką nadjeziorną skarpę i przewężenie Gopła (zapewne był również most), pobudowali wysokie wały i fosę wokół grodu (ślady po niej ujawniają wykopaliska archeologiczne). Do dziś zachowały się inne ziemne obronne konstrukcje wokół grodziska, falochrony, wybrzuszenia na wałach podtrzymujące najprawdopodobniej zaostrzone bale i ślady po dodatkowych ostrokołach. To była prawdziwa twierdza, stanowiąca zapewne tzw. czoło opola grupującego kilkanaście osad rozlokowanych na wysokim brzegu Gopła. Z głównych wałów dziś zachowała się jedynie część zachodnia i mały fragment północno-wschodniej. Majdan ma dwie wysokości, co być może oddawało jakiś hierarchiczny układ w obrębie refugium. O roli tego grodu ponad tysiąc lat temu, świadczy też jego położenie. Ulokowany on był nie tylko w miejscu – o czym wspomnieliśmy – przewężenia Gopła (co oczywiście sprzyjało pobieraniu opłat; niedaleko stąd – w Złotowie – do dziś pływa prom!), ale również w miejscu, gdzie przecinały się szlaki handlowe – starożytny biegnący Gopłem i równoleżnikowy wiodący ze Śląska i ziem zachodnich. Ciekawy jest też fakt, że tuż za grodziskiem, na linii strumienia przebiega dziś granica powiatu Inowrocławskiego – najpewniej jest to więc historyczna linia, sięgająca legendarnych historii ginących w mrokach dziejów.”²

W ostatnim czasie coraz większym zainteresowaniem archeologów cieszy się grodzisko w Mietlicy, położone w gminie Kruszwica, powiecie Inowrocław. Jest to bardzo ciekawy obiekt obronny położonych w naszych Kujawach. Historycy próbują ustalić jaka była właściwie rola grodu. Choć źródła pisane są skąpe, to jednak przybywa materiałów zdobytych w wyniku badań archeologicznych. Poważniejsze badania prowadzono już w latach 70. XX wieku, na stanowisku nr 1 w Mietlicy.

Naukowcy ustalili, że grodzisko działało już w IX wieku. Badania z lat 70tych (1977-1978) na stanowisku nr 1 dodatkowo stwierdziły, że w tym miejscu stała zabudowa mieszkalna oraz gospodarcza. Odnaleziono liczne kości zwierząt hodowlanych i dzikich, szczątki ryb oraz roślin, co potwierdza rolę grodu. W pobliżu odkryto również sporo zabytków: ceramikę, fragmenty szkła, przęśliki, grot strzały, łyżkę żelazną czy wyroby z rogu i kości. Na podstawie inwentaryzacji terenowych stanowiska i fotografii lotniczych pozwoliły odkryć przy południowym i południowo-zachodnim odcinku wałów dwa przedwała rozdzielone fosami. Odkrycie pozwoli ustalić przebieg wschodniego odcinka wału zniszczonego w czasach nowożytnych oraz drogę gruntowną prowadzącą z północy od strony wsi na południe do brzegu jeziora Gopło. W zachodnim wale pozostały ślady, które wstępnie zidentyfikować z bramą. Do wału północnego przylegało stanowisko nr 3, sklasyfikowane jako osada wczesnośredniowieczna. Prawdopodobnie i osada była obwarowana.

Badania z pomocą fotografii lotniczych potwierdziły, że na tym terenie potrzebne są dalsze prace archeologiczne. Miejmy nadzieje, że wkrótce dowiemy się jeszcze więcej o tym miejscu.

Materiały zebrał Bartłomiej Grabowski

Źródła:

• Informator Archeologiczny, Badania Warszawa 1987 i 1979.
• W. Hensel Studia i materiały do osadnictwa Wielkopolski wczesnośredniowiecznej, t. III, Poznań.
• B. Dzieduszycka, Z badań nad ukształtowaniem się osadnictwem wczesnośrewdniowiecznego na przykładzie regionu nadgoplańskiego, regionu zachodnich Pałuk i regionu środkowego biegu Barczycy, SIA, t. 35, s. 69-99.
• W. Dzieduszycki, Kruszwica – piastowska domena nad Gopłem [w:] red. M. Kobusiewicz, Pradzieje Wielkopolski. Od epoki kamienia po średniowiecze, Poznań, s. 397-429.
• M. Danielewski, Grody pogranicza kujawsko-wielkopolskiego od połowy X do końca XIII wieku [w:] red. D. Karczewski. Z dziejów pogranicza kujawsko-wielkopolskiego. Zbiór studiów, t. II, Strzelno, s. 9-51.
• Ł. Oliwkowski, Projekt wyobraźni – inowrocławskie grodziska, wyd. 2, Inowrocław.
• http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Studia_Lednickie/Studia_Lednickie-r2014-t13/Studia_Lednickie-r2014-t13-s153-159/Studia_Lednickie-r2014-t13-s153-159.pdf
• Fotografia: http://extrapolska.pl/mietlica-grod-popiela/
• Obrazek: http://ki24.info/mietlica-grod-popiela-kujawscy-wladcy-pierscieni-cz-6/
• https://www.geocaching.com/geocache/GC5P039_grodzisko-w-mietlicy tekst z tablicy

1http://www.instytuthistoryczny.pl/168-analizy/grody-slowianskie-kategoria/652-grody-slowiaskie

2https://www.geocaching.com/geocache/GC5P039_grodzisko-w-mietlicy