W
XIX wieku w Kruszwicy otwarto szkołę mieszaną wyznaniowo, co
prawda program ówczesnej szkoły nie zawierał lekcji wychowania
fizycznego, ani żadnych innych zajęć ruchomych, ale istnienie
szkoły dało fundament do kształcenia dzieci również w tym
kierunku. Warunki do wprowadzenia tego typu zajęć były doskonałe.
Kujawy szykowały się do powstania, a później do wyzwolenia z
okupacji zaborczej.
Już
na początku XX wieku (w 1908 r. w szkole w Kruszwicy uczyło się
427 dzieci) dzieci zaczęły grać w popularne wówczas dwa ognie i
palanta. Zajęcia ruchowe dla młodzieży postanowiły wprowadzić
towarzystwa polskie, które miały na celu „wzmocnić kulturę
fizyczną dzieci”.
Takim
zadaniom miał sprostać między innymi powstały na przełomie
1884/1885 r. w Inowrocławiu „Sokół” (Towarzystwo Gimnastyczne
SOKÓŁ), które zaczęło za sprawą Maksymiliana Gruszczyńskiego
wprowadzać ćwiczenia ruchowe, mając na celu podniesienie
sprawności fizycznej młodzieży. Były to przede wszystkim
ćwiczenia porządkowe i wolne, ćwiczenia ze współćwiczącym,
ćwiczenia musztry wojskowej oraz trochę ćwiczeń lekkoatletycznych
(biegi, skoki, marsze), a także nauka pływania.
Towarzystwo
Gimnastyczne „Sokół” powstało również w Kruszwicy 16
kwietnia 1893 r. Niemcy uważali powstanie stowarzyszenia za
organizacje, które należy zwalczać, był to wstęp do powstania
Wojska Polskiego i zagrożenie dla interesów niemieckich w zaborach,
dlatego niemiecka policja szykanowała podobne działalności.
Kruszwicki
„Sokół” (Towarzystwo Gimnastyczne Sokół Nadgoplański) mimo
to działał. Początkowo zrzeszał 15 osób, i był po Gnieździe
inowrocławskim drugim na Kujawach. Założycielami byli: Jan
Kozłowski – prezes, Walenty Hartwich – zastępca, Kazimierz
Kerber – sekretarz, Bolesław Dankowski – skarbnik, Roman
Sępowski – bibliotekarz oraz Franciszek Drozdowski – naczelnik.
Kruszwicki Sokół przyjął jako główne zadanie pielęgnowanie
gimnastyki, organizację wspólnej nauki i zabaw towarzyskich.
Członkiem Kruszwickiego Sokoła, mógł zostać każdy, kto skończył
18 lat, miał nieposzlakowaną opinię i został przedstawiony
zarządowi przez dwóch członków. Członkowie płacili składki,
które przeznaczono na potrzeby Towarzystwa.
Po
wybuchu I wojny światowej, sprawnych działaczy Sokoła wcielono do
armii niemieckiej, aby tam walczyli w interesie zaborcy. Ci, którzy
wojnę przeżyli wracali do domów w mundurach i z pełnym
uzbrojeniem, które się potem przydało w czasie Powstania
Wielkopolskiego. Prezesem Sokoła w tym czasie był Tadeusz
Karłowski, wieloletni aktywny działacz sokoli. Po odzyskaniu
niepodległości w 1918 r., liczba sokołów wzrosła prawie do 100,
w tym prawie 40 stale ćwiczących i dalej kontynuowano działalność
sokolą w całym okresie międzywojennym. Towarzystwo Sokół w
okresie międzywojennym organizowało ćwiczenia gimnastyczne i
walczyło o wprowadzenie ich do szkół, aby uczniowie mieli
obowiązkowe wychowanie fizyczne we wszystkich rodzajach szkół,
warunkujące prawidłowy rozwój dzieci i młodzieży. Udało się to
dopiero po II wojnie światowej, kiedy wychowanie fizyczne stało się
przedmiotem obowiązkowym we wszystkich rodzajach szkół
państwowych. W okresie międzywojennym oprócz gimnastyki
Towarzystwo Gimnastyczne Sokół wprowadziło w Kruszwicy także i
inne dyscypliny sportowe. Najpierw wprowadzono dyscyplinę wojskową,
co zaczęło czynić sokolstwo organizacją bardziej paramilitarną.
Uczono także strzelania z wiatrówki, marszy na orientację,
szermierkę na bagnety, szablą i szpadą. Dla druhen wprowadzono
szkolenie sanitarne.
Wprowadzono
także kolarstwo, stawało się w tamtym okresie bardzo popularne.
Powstawały nawet odrębne grupy „kołowników” także w
Kruszwicy. Zaczęto organizować wyścigi szosowe.
Sokół
w Kruszwicy organizował zawody lekkoatletyczne dla chłopców i
dziewcząt, dbając tym samym o coraz większą sprawność młodego
społeczeństwa. Były to biegi na 60 m, skoki w dal, sztafety 4x60 i
4x100 m, pchnięcie kulą, rzuty oszczepem i granatem, a zawodami
kierował Radziński. Popularna stawała się gra zespołowa tzw.
„pięstówka” - co było połączeniem tenisa i siatkówki. W
okresie zimowym zabawiano się kręglami, a także ping-pongiem,
czyli tenisem stołowym oraz saneczkarstwem, łyżwiarstwem,
rzucaniem śnieżkami, zjeżdżaniem na deskach od beczki, co było
namiastką narciarstwa. Prócz tego odbywały się spotkania
świetlicowe. Uczono wierszy i próbowano wystawić amatorskie
przedstawienia teatralne – np.: wystawiono „Ogniem i mieczem”,
„Pan Tadeusz” i inne przedstawienia.
W
1925 r. został utworzony w Kruszwicy Klub Sportowy Gopło. Celem
tego klubu była propaganda wszelkiego „sportowania się” - a więc
poprzez grę w piłkę nożną, uprawianie lekkiej atletyki,
wiosłowanie oraz innych ćwiczeń ruchowych. Cele te w statucie
klubu oceniano jako: Zjednoczenie wszystkich sportowców w
Kruszwicy pod jednymi barwami, stworzenie im źródła rozrywki i
wyrobienie w nich, jako przyszłych obywateli kraju, tężyzny
fizycznej.
W okresie letnim oprócz uczenia się prawidłowego wiosłowania na
łodziach, urządzano ogniska nad wodą i zabawy taneczne, a także
wyprawy na tratwach do pobliskiego Popowa. Zabawom tym często
towarzyszyły orkiestry ludowe, lub pojedynczy grajkowie na
harmoniach. W czerwcu, często wspólnie z wioślarzami uroczyście
obchodzono Noc Świętojańską. W 1938 r. Towarzystwo Gimnastyczne
Sokół w Kruszwicy miało swoją orkiestrę oraz chór, które to
zespoły uświetniały swymi występami różnego rodzaju zebrania i
spotkania towarzyskie.
W latach międzywojennych rozwinięta była działalność
turystyczna. Wioślarze z Poznania, Kruszwicy, Bydgoszczy i innych
miejscowości pływali na tzw. „Pętli Wielkopolskiej”.
Prowadziła ona z Poznania (Wartą) przez Pyzdry, Konin, Jezioro
Gopło, Kruszwicę, Notecią przez Barcin, Bydgoszcz, Nakło, Ujście
i Czarnków. W Czarnkowie wynajmowano wozy, którymi przewożono
łodzie (20 km) do Wronek i dalej Wartą powracano do Poznania. Były
to bardzo popularne rejsy, w których uczestniczyło wielu ludzi
miłujących sport wodny. W czasie wojny Polaków obowiązywał zakaz
uprawiania wszelkich sportów. Nie przeszkadzało to jednak
mieszkańcom Kruszwicy w organizowaniu nielegalnych meczy piłki
nożnej, z improwizowanymi bramkami i chłopcami na „czajce”,
którzy pilnowali aby Niemcy ich nie nakryli i ostrzegali grających
przed zbliżającym się niebezpieczeństwem.
Po zakończeniu II wojny światowej życie sportowe zaczęło się
powoli odnawiać. W kwietniu 1945 r. część taboru pływającego
została przejęta przez Klub Wioślarski Gopło, a część przez
sekcję wioślarską Związku Walki Młodych, którą w maju włączono
do klubu Gopło.
W 1948 r. powstał w Kruszwicy Klub Sportowy Piast, w którym
skupiono sekcję lądowe utworzone w Kruszwicy. W 1959 r. połączono
Klub Wioślarski Gopło z Klubem Sportowym Piastem i utworzono Klub
Sportowy Związkowiec z wiodącą sekcją wioślarską, a także z
sekcją tenisa stołowego i piłki nożnej. Pod koniec tegoż roku
nastąpiła kolejna reorganizacja. Utworzono Klub Sportowy Unię,
która miała oprócz silnej sekcji wioślarskiej także sześć
innych sekcji. W 1957 r. został reaktywowany Klub Sportowy Gopło, z
wiodącą sekcją wioślarską oraz sekcjami piłki nożenj i tenisa
stołowego. Sekcja piłki nożnej z powodu braku swego boiska grała
mecze w Szerleju lub nawet w Mątwach. Sekcja tenisa stołowego
prowadziła szkolenie i odbywala mecze w sali SP nr 1 lub na salce GS
„Samopomoc Chłopska”.
Trenerem piłki nożnej był Antkowiak, a zespół w 1955 r.
awansował do klasy C w okręgu Pomorskim. Od 1956 r. trenerem
piłkarzy został Mieczysław Drzewucki, a piłkarze awansowali do
klasy B. Juniorów prowadził J. Urbański. W 1960 r. piłkarze nożni
z Kruszwicy odnieśli ogromny sukces, wygrywając w Inowrocławiu
powiatowy Turniej 1000-lecia seniorów. W 1970 r. seniorzy awansowali
do klasy A, ale po dwóch latach spadli do klasy B. W 1974 r.
trenerem I zespołu został W. Niewiadomski, który w 1979 r.
przekazał drużynę Jerzemu Siudzińskiemu, który wspólnie z
Januszem Urbańskim w 1985 r. wprowadził zespół do ligi okręgowej.
Od 1979 r. zespół juniorów trenował Edmund Pruczkowski. W latach
80-tych XX wieku z młodzieżą piłkarską pracowali Kubiak i
Wrześiński, a z drugim zespołem seniorów Ryszard Hilenberg.
Po kolejnych reorganizacjach w 1983 r. klub przyjął nazwę
„Międzyzakładowy Klub Sportowy Gopło”, a w 1985 r.
„Międzyzakładowy Ludowy Klub Sportowy Gopło”. Do klubu
rekrutowano młodzież z miejscowych szkół, a w 1986 r. nawet
utworzono klasę sportową o profilu wioślarskim. Młodzież do
sekcji piłki nożnej, a do sekcji tenisa stołowego podczas
organizowania otwartych turniejów tenisa stołowego. Sekcją tenisa
stołowego opiekował się były zawodnik Czesław Szudzichowski.
Najlepszymi tenisistami stołowymi w latach 1970-1980 byli R.
Michałak, J. Wrzs, L. Michalski, J. Zimny, P. Sobczak, J. Majewski,
K. Ryński i Jan Szczutkowski. Zespół kobiecy w tenisie stołowym
trenował Czesław Szudzichowski, który sam pięciokrotnie zdobył
tytuł mistrza Pomorza, a w 1960 r. wraz z zespołem męskim uzyskał
awans do II ligi. Po roku jednak drużyna kruszwicka spadła z II
ligi, ale w latach następnych jeszcze trzykrotnie uzyskiwała do
niej awans. Od 1996 r. dynamicznie rozwijał się w Kruszwicy sport
zawodników niepełnosprawnychm o czym świadczą dyplomy i medale
centralnych imprez krajowych oraz zawodników międzynarodowych.
Ponadto przy Zakładach Tłuszczowych „Kruszwica” prężnie
działało Koło Zakładowe Towarzystwa Krzewienia Kultury Fizycznej,
zrzeszające przede wszystkim w swych szeregach pracowników Zakładów
Tłuszczowych, promując wśród nich czynny wypoczynek i rekrutację
ruchową. Prócz tego w Kruszwicy istnieje Wodne Pogotowie Ratunkowe,
które hucznie obchodziło w 1998 r. swoje 35-lecie, a w 2002 r.
40-lecie i 2012 r. 50-lecie działalności. Nad jeziorem Gopło w
Kruszwicy działa też ośrodek żeglarstwa śródlądowego.
W 1985 r. utworzono przy Klubie Wioślarskim Gopło sekcję
windsurfingową, na czele której stanął Jerzy Jańczak jako
kierownik sekcji. Najlepszymi zawodnikami byli: Wiesław, Zbigniew i
Jacek Chałupczakowie, Marek Janeczek, Janusz Piwecki, Tomasz
Jankowski, Roman Sobczak i Robert Kanarek. Zawodnicy ci wielokrotnie
uczestniczyli w regatach centralnych na różnych akwenach Polski.
Były to regaty regionalne oraz regaty typu mistrzostw Polski. W 1988
r. sekcja ze względu na lepsze warunki finansowe przeszła do Klubu
Żeglarskiego POPIEL w Kruszwicy. Kruszwica może pochwalić się
również Klubem Koszykówki powstałym w 1993 r.
W 2008 r. powstał zespół koszykówki w Kruszwicy (przy Zespole
Szkół Ponadgimnazjalnych im. Kazimierza Wielkiego w Kruszwicy),
było to za czasów UKS Słowak Kruszwica, w sezonie 2008/2009 zespół
nie uczestniczył w rozgrywkach wojewódzkich z powodu braku
funduszy. W sezonie 2009/2010 zespół rozpoczął rywalizację w
lidze wojewódzkiej pod nazwą UKS Słowak Kruszwica, a skończył po
zmianie klubu na UKS Basket 2010 Kruszwica. Zespół rozegrał pełne
sezony w lidze wojewódzkiej koszykówki. Po czym po brakach
kadrowych zakończył decyzją zarządu swoją grę. Największym
sukcesem zespołu było: II miejsce w turnieju o Puchar Wicestarosty
Powiatu Inowrocławskiego w 2010 r. oraz II w IV Memoriale im. Pawła
Cieślaka w 2011 r. Ogólnie oprócz ligi wojewódzkiej zespół
uczestniczył w pięciu turniejach koszykówki. W tym okresie
wyróżnił się Filip Dybicz, który kontynuował grę w SKS
Kasprowicz Inowrocław, świetnie grali również Seweryn
Konieczyński, Mateusz Jankowski i Hubert Springer. W tych latach
oprócz wymienionych zawodników grali i trenowali: Bartłomiej
Babiarz, Maciej Biernat, Andrzej Kowalski, Dawid Lewandowski, Kamil
Milewski, Kacper Pawlak, Sebastian Pruczkowski, Piotr Sankowski,
Patryk Sobiech, Maciej Woźnica, Maciej Biernat, Marcin Krych,
Krystian Rosiński, Mikołaj Przydatek, Patryk Maćkowiak, Kacper
Skoczek i Mikołaj Szewczuk. Obecnie zespołem kierują Jacek
Stajszczak i Maciej Mróz, prezesem klubu jest Alicja Cieślak, jej
zastępcą Jacek Zalesiak, sekretarzem jest Ilona Konieczyńska,
skarnikiem Jacek Stajszczak, zarząd składa się ośmiu członków i
trzech w komisji rewizyjnej.
Nadal działa przy ulicy Kujawskiej Towarzystwo Gimnastyczne Sokół,
a w rejestrze Starostwa Inowrocławskiego znaleźć można takie
perełki jak: Ludowy Zespół Sportowy „Zjednoczeni” z siedzibą
w Szarleju, Kruszwickie Stowarzyszenie Ludowe Zespoły Sportowe z
siedzibą w Kruszwicy, Ludowy Zespół Sportowy „Kujawiak” z
siedzią w Sukowy, Miejski Ludowy Klub Sportowy „Piast” Kruszwica
z siedzibą w Kruszwicy, Klub Olimpijczyka z siedzibą w Woli
Wapowskiej, są to towarzystwa kultury fizycznej.
W Kruszwicy działają również kluby
sportowe-uczniowskie:Uczniowski Klub Sportowy „Zagople” przy SP
nr 1 w Kruszwicy, Uczniowski Klub Sportowy „Piast” przy SP nr 2 w
Kruszwicy, Uczniowski Klub Sportowy „Jedynka” przy Gimnazjum nr 1
w Kruszwicy, Ludowy Integracyjny Klub Sportowy Kruszwica przy Zespole
Szkół Ponadgimnazjalnych w Kruszwicy, Uczniowski Klub Sportowy
„Słowak” Kruszwica przy Liceum Ogólnokształcącym w Kruszwicy,
Uczniowski Klub Sportowy „Basket 2010” Kruszwica przy Zespole
Szkół Ponadgimnazjalnych w Kruszwicy. Oprócz tego działało
Bractwo Strzeleckie, Klub Szachowy, od niedawna działa Klub Rugby, a
także sekcje karate w naszym mieście.
Kruszwica posiada bogatą historię sportową, w "niepisanej kronice
sportowej" naszego miasta znalazłoby się wiele stronic poświęconych
sportowcom, działaczom sportowym i klubom sportowym. Miejmy
nadzieje, że za sprawą Nadgoplańskiego Towarzystwa Historycznego i
mieszkańcom Kruszwicy uda się zapisać i wydobyć często już
zapomniane dzieje sportowe naszego regionu.
Opracowanie
Bartłomiej Grabowski, źródła: Dokument Urzędu Miejskiego, wykaz
stowarzyszeń sportowych OSO, 511, marzec 2016 r., Z. Szafkowski, 95
lat polskiego wioślarstwa na Gople (1911-2006), Gorzów
Wielkopolski-Kruszwica 2006, Zarys monograficzny Kruszwica, pod red
J. Grześkowiak, Toruń 1965 r.
źródła
internetowe:
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz